O’zbekiston respubilkasi oliy va o’rta maxsur ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti axborot texnologiyalari fakulteti informatika o`qitish metodikasi yo’nalishi 3-kurs 306-guruh talabasi ning ma`lumotlar bazasi fanidan amaliy ishlari

Ishning maqsadi: Talabalarga SQL tilida ma’lumotlarni taqsimlashni o’rgatishdan iborat.
Masalaning qo`yilishi: SQL tilida bazalar tuzishda asosan ma’lumotlarni to’g’ri taqsimlashga etibor qaratiladi, agarda ma’lumotlar to’g’ri taqsimlanmasa unday holda baza strukturasi buziladi, ana shunday holatlarning oldini olish jarayonlarini talabalarga o’rgatishdan iborat
Topshiriqlar:
1. Taqsimlangan ma’lumotlar bazasi qanday yaratiladi.
2. Bir jinsli bazalar tarkibiga nimalar kiradi.
Taqsimlangan ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimining asosiy vazifasi hisoblash tizimining qaysidir tugunlarida joylashgan lokal ma’lumotlar bazalarini integratsiya vositalarini ta’minlashdan iborat bo‘lib, tarmoqning shu tugun nuqtasida ishlayotgan foydalanuvchi hamma ma’lumotlar bazalariga xuddi yagona baza bilan ishlagandek kira olishi kerak. Bir jinsli va bir jinsli bo‘lmagan taqsimlangan ma’lumotlar bazalari bo‘lishi mumkin. Bir jinsli taqsimlangan ma’lumotlar bazalari deganda, har bir lokal bazaning yagona MBB tizimiga ega bo‘lgan holat tushuniladi.
Bir jinsli bo‘lmagan tizimda lokal ma’lumotlar bazalari turli ma’lumotlar modellariga tegishli bo‘lishi mumkin. Bir jinsli bo‘lmagan ma’lumotlar bazasining tarmoq integratsiyasi juda murakkab muammodir. Ko‘pgina yechimlar faqat nazariy jihatdan hal qilingan bo‘lib, eng asosiy muammo, ya’ni integrallashgan tizimlar unumdorligi hali yetarli darajada emas. Bu sohadagi oraliq masala – bir jinsli bo‘lmagan SQL ga yo‘naltirilgan tizimlarning integratsiyasi, yaxshi hal qilinmoqda. Bunga SQL tilining standartlashgani ancha yordam bermoqda. Taqsimlangan BBB tizimiga misol tariqasida System R* tizimini keltirish mumkin. Bu tizimda amaliy programmalarni yaratuvchilar va oxirgi foydalanuvchilar SQL tilining muhitida ishlaydi. SQL tilidan foydalanish imkoniyatini System R* tizimining ma’lumotlarni joylashgan tugunlarining shaffofligini ta’minlashiga asoslangan. Tizim avtomatik ravishda, foydalanuvchining so‘rovida ko‘rsatilgan ma’lumotlar obyektining joylashgan joriy joylarini, aniqlaydi. SQL tilidagi ifodalardan tuzilgan bitta amaliy programma, tarmoqning turli tugunlarida bajarilishi mumkin. Bunda tarmoqning har bir tugunida so‘rovni kompilatsiya bosqichida, so‘rovni bajarish rejasining eng optimal naqli, tarmoqlangan tizimdagi
ma’lumotlarning joylashishiga nisbatan tanlanadi.
MBB tizimlarining tiklanish davri taqsimlangan hisoblash va parallel ishlov texnologiyalarining rivojlanishi davri bilan bir paytga to‘g‘ri kelgan. Natijada taqsimlangan MBB tizimlari va parallel MBBT vujudga keldi. Aynan shu tizimlar ma’lumotlarni qayta ishlovchi kuchli ilova yaratish uchun ustun vositalarga aylanmoqda. Taqsimlangan muhitda ishchi stansiyalarning integratsiyalashuvi sababli, undagi funksiyalarni taqsimlash samarali amalga oshirila boshlandi. Ilovalar serveri, deb nomlanuvchi ishchi stansiyada amaliy programmalarning bajarilishi, ma’lumotlar bazalariga esa MB serverlari deb nomlanuvchi ajratilgan kompyuterlar orqali xizmat ko‘rsatish shular jumlasiga kiradi. Bu esa shunday taqsimlangan arxitekturalar manbasining rivojlanishiga olib keldiki, bunda tugunlar sifatida faqatgina umumiy maqsadga xizmat qiluvchi oddiy kompyuterlar emas, balki ixtisoslashtirilgan serverlar muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Parallel kompyuter yoki multiprotsessorni (protsessorlar, xotira tarkiblari) o‘z-o‘zidan umumiy korpus ichida tezkor tarmoq orqali bog‘langan tugunlardan tashkil topgan taqsimlangan hisoblash tizimi deb, aytish mumkin. Taqsimlangan BB texnologiyasi tabiiy holda qayta qurilishi parallel BB tizimlari orqali tarqalishi mumkin.