O’zbekiston republikasi xalq ta’limi vazirligi

Eksteriotseptorlar ikki guruhga bo’linadi;





Distantko’rish,eshitish,hid bilish sezgilari

Kontakt teri-tuyg’u va ta’m bilish sezgilari

Hozirgi zamon fani ma’lumotlariga asoslanib sezgilarni tashqi va ichki sezgilarga bo’lish yetarli emas.Sezgilarning ba’zi bir turlarini tashqi-ichki deb hisoblasa ham bo`ladi. Ularga harorat va og`rik, tam bilish va tebranish, mushak-bo’gin va statik-harakat sezgilari kiradi.

Sezgilarga xos bir qancha qonuniyatlar mavjuddir.



Avvalo sezgining hosil bo’lishi uchun qo`zg`ovchi ma’lum kuchga ega bo`lishi lozim.
Qo`zg`ovchi ta’sir etishi bilan sezga hosil bo`lmaydi, balki oradan ma’lum vaqt o’tadi. Bu vaqt 0,02 sekunddan 0,1 sekundga tengdir.Xuddi shu singari,sezgi hosil bo`lgach ,ma’lum muddat davom etadi.Davom etish muddatiga qarab sezgilar qisqa va uzoq muddatli bo`ladi.



Sezgirlikni mashq yo’li bilan kuchaytirishga sensibilizatsiya deyiladi.

Sezgi chegaralarga ham egadir. Uning quyi va yuqori chegarasi farqlanadi.

Sezgilar kuchli va kuchsiz ham bo’lishi ham mumkin.Bu qo`zg`ovchi kuchiga bog’liqdir.





Kinestetik sezgilar-muskul harakat sezgilari, motor sezgilar: og`irlikni bilish,qattiq yumshoqlikni bilish sezgilari.



Statik sezgilar-muvozanat sezgilari: gavdaning fazodagi holatini bilish,muvozanat saqlash.Retseptori ichki quloqdagi vestibulyar apparat.



Organik sezgilar.Ovqat hazm qilish,nafas olish, qon aylanish organlarining faoliyati organic sezgilar tufayli anglanadi.(ochiqqanda, suvsaganda, charchash, ko`ngil aynishi, ichki organlarning og`rig`ini bilish organik sezgilar faoliyati natijasida ma`lum bo`ladi.Organik sezgilar differensiyalanmagan, betayin bo`ladi. Organik sezgilar xush va noxush tuyg`ularniqo`zg`aydi: to`yib ovqatlanish- azob, yaxshi,xushbo`y ovqat- huzur.