Maktabgacha yoshdagi bolalarni oqish va savodga tayyorlash.
Tovushlarni togri talaffuz etish va sozning tovush tarkibi haqidagi
tasavvurlarini aniqlash va shakllantirish. Unli va undosh tovushlar haqida
tushuncha berish. Jarangli va jarangsiz tovushlarni ajratishga orgatish
asosida fonematik idrokni va tasavvurni rivojlantirish. Ushbu navbatdagi gap atrofida gaplar tuzdirish, shu tariqa xabarni mukammal holga keltirish ishini davom ettirish va nihoyalash boglanishli nutq ostirish borasida katta talimiy va tarbiyaviy ahamiyat kasb etadi. Talimiy jihati shundaki, bolalar bir gapni ikkinchisiga mantiqan boglash, bunda leksik va grammatik vositalardan foydalanishga doir qoshimcha bilim oladigan, konikmalar hosil qiladilar. Tarbiyaviy jihati tuzilayotgan jumlalarning mazmunli va tasirchan ekanligida korinadi.
Ta`limiy faoliyatlarni otkazib borish jarayonida bolalar bilan samimiy, erkin
muloqotda bolish, ularni shoshirmasdan togri tushuntirib borish, oyin
tariqasidagi tabiiy muhitni yaratish, bolalarning qobiliyatlarini holisona kotarinki
21
tarzda baholash muhim omillardan biri bolib sanaladi. Hamma yoshdagi guruhlarda bajariladigan mashqlar oyin elementlari kichik guruhda-syurpriz momenti korinishida, oxshash harakatlar, ertak qahramoni va hakozolardan iborat boladi. Katta guruhlarda bunday mashqlar izlanish, musobaqa xarakterida boladi.
Shuningdek bolalardagi ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirishga predmetlar, ularning nomi, tuzilishi, shakli, rangi, xususiyatlari hamda erta oqish, sanash, turli material va asboblar bilan tanishish va ishlash kabilar katta tasir korsatadi.Kishi oz faoliyatida bor bolgan imkoniyatlaidan qancha kop foydalansa, uning qobiliyatlari ham shunchalik rivojlanadi. Bu imkoniyatlardan foydalanish bolaning ilk yoshligidan boshlansa, oson amalga oshadi. Bu vaqtda olamni bilish jarayoni juda intensivlik bilan kechadi. Bunda kichkintoy har qachongidan koproq ijod bilan shugullangan va kopgina yangi vazifalarni mustaqil echishga majburdir. Ayniqsa, bolalar oldiga muammoli vaziyatni qoyish, ularni ijodiy qobiliyatini rivojlantirishga katta yordam beradi. Shuning uchun matematika ta`limiy faoliyatlari oyin va qiziqarli masalalar orqali uyushtirilsa yaxshi samara beradi. Jumladan:
- talim jarayonini osonlashtiradi;
- bolani chuqurroq bilim olishga undaydi,
- bolalarni ijodiy qobiliyatlarini ostiradi,
- matematika bolgan qiziqishini oshiradi,
- bolalarning tez fikrlash, tasavvur qilish, oqish malakasini rivojlantiradi. Matematik oyinlar bolalar bilimini boyitishga, ularning aqliy faoliyatini ostirishda, bola hayotining rivojlanishiga yordam beradi.
Ta`limiy faoliyat jarayonida raqamlardan foydalanib masalalar tuzishda
ularning qatori qancha oxshash bolsa shuncha bolalar chalgishadi. Shuning uchun raqamlarni juft-juft qilib berish maqsadga muvofiqdir.
Masalan, 5 raqami, 5 ta olma, 10 raqami undan koproq olmani bildiradi
deb korsatilganligi tushuntiriladi. Bolalarni qabul qilishi, tushinishi va esda saqlab qolishi osonroq boladi. Bolalar masala echishni juda yaxshi koradilar. Bu borada ham aniq tartibga amal qilish kerak. Dastavval ular syujetli masalalarni oylab,
yechadilar: Ona 15 ta qurt sotib olib, 5 ta qurtni qoshnisiga berdi. Nechta qurt
qoldi? Bu kabi topshiriqlar bolalarni oylashga, fikrlashga undaydigan
masalalar, oyinlar, topishmoqli boshqotirmalar tafakkurni osishiga, ularni har tomonlama rivojlantirishga tasir etuvchi vosita hisoblanib, muammoli vaziyatlar yaratish imkoniyatlarini kengaytiradi, bolalarning kattalar bilan muloqotni tashkil etishga yordam beradi. Bolalarning bilishga doir psixik jarayonlari: diqqat, tafakkur, idrok,tasavvur, xotira, shuningdek, oqish, yozishga doir malaka va konikmalarini boyitib borishga doir quyidagi mashq va mashgulotlarni tavsiya etish mumkin:
Do'stlaringiz bilan baham: |