O’zbekiston musulmonlari idorasi

۞ وَالْوَالِدَاتُ يرُْضِعْنَ أوَْلاَدَهُ َّ ن حَوْليَْنِ كَامِليَْ نِ ۖ◌ لِمَنْ أرََادَ أنَ يتُِ َّ م ال َّ رضَاعَةَ

«(Va onalar o‘z bolalarini) butun ikki yil davomida emizsinlar, bu hukm emizish muddatin nihoyasiga yetkazmoqni istaganlar uchundir»,— ⁸deyiladi⁹. Hadis ilmining sultoni Imom Ismoil Buxoriyning «Sahihul Buxoriy» asarining nikoh kitobi 21,22,23-boblarida razoat masalasi keng va atroflicha yoritilgan¹⁰. Islom olamining zabardast olimi, buyuk faqih, vatandoshimiz Burhoniddin Marg‘iloniyning “Al-Hidoya” asarida o‘rganilayotgan mavzu har tomonlama tahlil etilgan va bu asarda razoat masalasidagi mazhablar o‘rtasidagi ixtiloflarga alohida e’tibor qaratilgan¹¹¹². SHayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf “Hadis va hayot” nomli kitobining 13-juzida¹² razoat masalasi qur’oni karim oyatlari va Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vassalamning hadislariga tayangan holda keng va batafsil yoritib berilgan. Maqsudxo‘ja ibn Mansurxo‘ja tomonidan yozilgan “Majma’ ul- Maqsud” nomli kitobning 1-juzida¹³ ham shu masala keng yoritilgan bo‘lib, bu manba iboralarning qadimiy tilda keltirilgani bilan ajralib turadi. Lekin razoat masalasi to‘laligicha farzandlikka olishga mos kelmaydi, balki u ko‘proq bolalarni oilaga tarbiyaga olish masalasiga o‘xshab ketadi.
Tadqiqotning tuzilishi. Ilmiy ish kirish, ikki bob va xulosa qismlaridan iborat. Kirish qismida mavzuning dolzarbligi, ahamiyati to‘liq asoslab berilgan.
Birinchi bobning mavzusi islomda farzandlikka olish masalasiga bag‘ishlangan bo‘lib, shariatnormalari yetim bolalar himoyasi borasida to‘plangan milliy va xalqaro tajribalar o‘zaro taqqoslangan.
Ikkinchi bob farzandlikka olish va uning huquqiy asoslari deb nomlanadi.
Ushbu bobda farzandlikka olish va uning huquqiy asoslari, farzand asrab olish huquqiga ega bo‘lgan shaxslar, farzandlikka olishning huquqiy oqibatlari,
farzandlikka olishni bekor bo‘lish asoslari ko‘rib chiqilgan. Ilmiy malakaviy
Diplom ishinin huquqiy asosini Qur’oni karim, O‘zbekiston Respublikasi
Konstitutsiyasi, BMT tomonidan qabul qilingan 1959 yilgi Bola huquqlari to‘g‘risidagi Deklaratsiya hamda 1989 yilgi Bola huquqlari to‘g‘risidagi
Konvensiya, O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksi va boshqa aktlar tashkil etadi.
Bitiruv malakaviy ishining vazifalari; Ushbu bitiruv malakaviy ishini bajarish jarayonida o’z oldimizga quyidagi asosiy deb hisoblangan maqsadlarni qo’ydik;

1. 
   Islomda farzand eng buyuk ne’mat ekanligini yoritib berish;
   
2. 
   Farzand asrab olishni dalillar orqari yoritib berish;
   
3. 
   Bu masalani shariat nuqtai nazaridan yoritib tushuntirib berish;
   
4. 
   Yetimlar haqqini himoya qilish;
   
5. 
   Hozirgi kunda bolani qanday asrab olish usullarini yoritib berish;
   
6. 
   Alloh taoloning irodasiga qarshi chiqmaslik;
   
7. 
   Nabiyyimiz hayotlariga bir nazar solish va o’rganish.
   

Birinchi bob. Islomda farzandlikka olish masalasi
I. 1§ Islomda bolalarning huquqiy himoyasi
Dinimiz kishilarni yuksak axloq, chinakam insoniy fazilatlarga targ‘ib qilish barobarida kichiklarga rahm-shafqatli, marhamatli bo‘lishga, hattoki yosh bolalarning haq-huquqlarini ham himoya etishga chaqiradi. Rasululloh sallallohu alayhi vassalam "jannat rayhonlari" deb e’zozlagan bolalarning huquq va manfaatlari islom huquqida har tomonlama muhofaza etilgandir. "Har bir bola dunyoga kelgan kunidan boshlab ota-onalari, jamiyat va davlat tomonidan ko‘rsatiladigan zaruriy parvarish, ta’min, shuningdek, moddiy, gigienik va ma’naviy ko‘mak olish huquqiga ega"¹⁴.
Islom huquqida bola asrab olish masalasiga o‘zgacha yondoshilgan. Qur’oni karimda ushbu masalaga batafsi sharh berilgan. Masalan, Ahzob surasining 4oyatida shunday deyilgan:
َّ ما جَعلََ َّ ُ لِرَجُلٍ مِّن قلَْبيَْنِ فِي جَوْفِهِ ۚ◌ وَمَا جَعلََ أزَْوَاجَكُمُ ال َّ لائِي تظَُاهِرُونَ مِنْهُ َّ ن أ َّ مُهَاتكُِمْ ۚ◌ وَمَا جَعلََ