O’zbekiston milliy universiteti qo’lyozma huquqida udk

Ochiq ma'lumotlarni iqtisodiy samarasiga misollar. Ochiq ma'lumotlar to‘plamlarini yaratishda iqtisodiy samarani aniq baholab bo‘lmaydi. Bu, birinchi navbatda, biznes hamjamiyati uchun ochiq ma'lumotlar to‘plamining ta'rifi, uning manfaatlarini hisobga olgan holda shakllantirilishi taklif qilinganligi bilan izohlanadi. Ochiq ma'lumotlardan asos sifatida foydalanadigan loyiha uchun texnik-iqtisodiy asosni shakllantirish bosqichida faqat iqtisodiy samarani oldindan baholash amalga oshirilishi mumkin. Iqtisodiy samarani tavsiflashda ko‘plab ma'lumotlarning mualliflari faoliyatining asosiy yo‘nalishi ochiq ma'lumotlar bazalarini yaratish va tadqiq qilish hisoblangan McKinsey xalqaro institutining 2013 yildagi tadqiqotlariga iqtibos qiladilar.[21] Lekin ushbu manbada ishni baholash metodologiyasi va mezonlarni shakllantirish usullari ko‘rsatilmagan, ammo Institut mutaxassislari ilmiy izlanishlar natijalariga ko‘ra, rivojlangan mamlakatlar hukumatlarining faqatgina 7 ta davlat sektoriga oid ochiq ma'lumotlarni aholiga bepul va qulay yo‘llarda taqdim qilinishi bir yilda davlat byudjetining o‘rta hisobda 3-5 trillion AQSh dollari miqdoridagi mablag‘i tejalashiga olib kelar ekan. «Key findings» bo‘limida esa, Yevropa 900 milliard dollar miqdorida iqtisodiy samaradorlikga erishishi ko‘rsatilgan. Xususan, birgina ta'lim sohasiga oid ma'lumotlar bilan aholini boxabar qilish o‘rtacha 1 milliard AQSh dollari miqdorida foyda keltirar ekan. Yoki transport tizimiga oid ochiq ma'lumotlar tarmoqlarining shakllantirilishi 700-900 milliard AQSh dollarigacha bo‘lgan mablag‘ni tejab qolishga olib kelishi aniqlangan [21-25].
Yevropalik ekspertlarning ma'lumotlariga ko‘ra, Yevropa Ittifoqining 28 mamlakatining davlat sektori ma'lumotlarining to‘g‘ridan-to‘g‘ri va bilvosita iqtisodiyotiga ta'siri 2017 yil holatiga kura 200 mlrd yevrodan oshgan. Bu ko‘rsatkichlarning 2020 gacha mos ravishda 265–286 va 83,5 mlrd yevroga o‘sishi baholab ko‘rsatilagan. Shuningdek, ular ochiq ma'lumotlardan samarali foydalanishni quyidagi zaruriy omillarini kursatib utgan [23]:

• 
  atrof-muhitga ta'sirni baholash, harajatlarni yiliga 20% ga kamayishiga olib kelishi;
  
• 
  ilmiy-tadqiqot natijalari ochiqligi, bu yiliga taxminan 6 milliard yevroga qo‘shimcha mablag‘ olish imkonini berishi;
  
• 
  davlat organlari ochiq ma'lumotlaridan to‘liqqonli foydalanish, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari aholisi yiliga kamida ikki soat tejashiga imkon yaratadi va yiliga kamida 1,4 milliard yevro miqdoridagi mablag‘ni tejashga imkon beradi.