O’zbekiston milliy universiteti iqtisodiyot fakulteti iqtisodiyot yo’nalishi “iqtisodiyot nazariyasi’’ fanidan kurs ishi mavzu: Pul to’g’risidagi turli XIL nazariyalar va hozirgi zamon pulining tavsifi

Xulosa

Bugungi kunda bu shunchaki qimmatli qog'oz emas. Bu, birinchi navbatda, hayotimiz farovonligini tartibga soluvchi vositadir. Qanchalik ko'p pul bo'lsa, hayotimiz shunchalik oson bo'ladi. Pul har doim inson hayotining ajralmas qismi bo'lib kelgan. Ularning asosiy maqsadi jamiyatdagi tovar munosabatlarini tartibga solishdir. Qog'oz pullarning paydo bo'lish tarixi ming yildan ko'proq davrni o’z ichiga oladi. Pulning o'zi savdo quroli sifatida qadimgi davrlarda paydo bo'lgan. Pul, birinchi navbatda, qiymatdir. Buni hatto ajdodlarimiz ham tushunib, ularga egalik qilishga harakat qilishgan.

Pul – bu maxsus tovar, umumiy ekvivalent bo’lib, abstrakt mehnat xarajatlarini o’zida aks ettiradi va tovar xo’jaligidagi ijtimoiy ishlab chiqarish munosabatlarini ifodalaydi. Pul o’z taraqqiyotida quyidagi 4 bosqich va 4 shaklga ega bo’lgan ekan:

• 1. Tovar shaklida – milodan avvalgi VII – asrgacha
• 2. Tanga pullar – miloddan avvalgi VII-XIX - asrlar
• 3. qog’oz pullar – XIX-XX asrlar
• 4. Elektron pullar – XX – asr o’rtalarida

Ijtimoiy xo’jalik yuritishning tarixan ikki shakli mavjud. Birinchisi natural xo’jalik yuritish bo’lib, u eng uzoq davr (hozirgi paytda ham uchraydi) davom etgan. Ikkinchisi Tovar xo’jaligi bo’lib, u iqtisodiyotning rivojlangan bosqichiga xos. Ular bir-biridan farq qiladi. Tovar xo’jaligining eng katta farqi, mahsulot bozorda sotish uchun ishlab chiqariladi va tovar deb ataladi. Iqtisodiyotda yuz beradigan munosabatlar tovarni ishlab chiqarish va sotish bilan bog’liq munosabatlar bo’lib, shuning uchun tovar va uning xususiyatlarini, u haqdagi nazariyalarni o’rganish muhim ahamiyatga ega. Bu nazariyalarning eng asosiylari: qiymatning mehnat nazariyasi - klassik nazariya, me’yoriy naflilik nazariyasi – marjinal nazariya, sintez nazariyasi – Marshallning nazariyasidir. Bu nazariyalarning asosiy maqsadi ma’lum bir tovarga narx qanday belgilanishini nazariy jihatdan asoslab berishdir.

Ijtimoiy xo’jalik yuritishning tarixan ikki shakli mavjud. Birinchisi natural xo’jalik yuritish bo’lib, u eng uzoq davr (hozirgi paytda ham uchraydi) davom etgan. Ikkinchisi Tovar xo’jaligi bo’lib, u iqtisodiyotning rivojlangan bosqichiga xos. Ular bir-biridan farq qiladi. Tovar xo’jaligining eng katta farqi, mahsulot bozorda sotish uchun ishlab chiqariladi va tovar deb ataladi. Iqtisodiyotda yuz beradigan munosabatlar tovarni ishlab chiqarish va sotish bilan bog’liq munosabatlar bo’lib, shuning uchun tovar va uning xususiyatlarini, u haqdagi nazariyalarni o’rganish muhim ahamiyatga ega. Bu nazariyalarning eng asosiylari: qiymatning mehnat nazariyasi - klassik nazariya, me’yoriy naflilik nazariyasi – marjinal nazariya, sintez nazariyasi – Marshallning nazariyasidir. Bu nazariyalarning asosiy maqsadi ma’lum bir tovarga narx qanday belgilanishini nazariy jihatdan asoslab berishdir.