O‘zbekiston davlati va huquqi asoslari 1 O. Karimova, N. Ismatova, sh. Sariqov, O. Amanova o‘zbekiston davlati va huquqi asoslari

TA’LIM 
TO‘G‘RISIDAGI
QONUNI
4
17- mavzu
Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar
AXLOQ VA HUQUQ. HUQUQIY MUNOSABATLAR
http:eduportal.uz

---

96
Davlat tomonidan belgilanadigan, kafolatlanadigan va muhofaza 
qilinadigan barcha uchun majburiy xulq-atvor qoidasi huquq normasi 
deyiladi.
Biz huquq bilan huquqbuzarlikni, qonuniylik bilan qonunbuzarlikni 
bir-biridan ajratib olishimiz uchun muayyan me’yorlar, usullar, vositalar 
va hujjatlar zarurdir.
Bunday imkoniyatni bizga huquq normalari beradi.
Huquq normasi 
– bu huquq tizimining eng asosiy, dastlabki elementi. 
Hu quqiy normalar jamiyatning ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy tuzilishi bilan 
bel gi lanadigan, davlat tomonidan o‘rnatilgan, ba ja rilishi jamiyatning barcha 
a’zolari uchun umummajburiy bo‘l gan, ijti moiy munosabatlarni tartibga 
soluvchi qoidalardir. 
 
3) ushbu qoidabuzarlikni sodir etgan shaxslarga nisbatan qan day 
chora ko‘rilganligini bayon qiling.
5. Siz misol qilib keltirgan huquqiy muammoni yechish uchun yuqo-
rida tasvirlangan huquqiy hujjatlarning qaysi biri kerak bo‘ladi 
deb o‘y lay siz? 
Huquq normasining asosiy vazifasi – ijtimoiy munosabatlarni tartibga 
solish. Huquq alohida normalar, xulq-atvor qoida laridan tashkil topgan.
Huquqiy norma tuzilishiga ko‘ra bir-biri bilan bog‘liq bo‘lgan quyidagi 
uch tarkibiy qism (element)dan: gipoteza, dispozitsiya, sanksiyalardan 
tash kil topishi mumkin.
Gipoteza
da norma harakatga kelishi uchun zarur bo‘lgan shart-sharo-
it lar bayon etiladi. 
Dispozitsiya
da xulq-atvor qoidalarining o‘zi ifodalanib, hu quq subyekt-
la ri ning huquq va majburiyatlari belgilab beriladi.
Sanksiya
da huquq normalari bajarilmagani uchun davlat tomonidan 
qo‘l la niladigan majburlov chorasi bayon etiladi.
Jinoyat kodeksining 203- moddasi
ni misol qilib olaylik: 
“
Suv yoki suv 
havza laridan foydalanish shartlarini buzish og‘ir oqibatlarga sabab bo‘lsa, 
eng kam oylik ish haqining ellik barobaridan yuz barobarigacha miqdorda 
http:eduportal.uz

---