O‘zbekiston davlati va huquqi asoslari 1 O. Karimova, N. Ismatova, sh. Sariqov, O. Amanova o‘zbekiston davlati va huquqi asoslari

AXLOQ VA HUQUQ. HUQUQIY MUNOSABATLAR
http:eduportal.uz

---

92
Aholi aksariyat qismining qarashlari va tushunchalari ham, axloq ham 
huquqda aks etadi.
Axloq va huquq o‘rtasidagi asosiy farqlar quyidagilardir:
1) huquq davlat tomonidan belgilangan bo‘ladi, axloq (ezgulik va yovuzlik, 
adolat va nohaqlik kabilar) esa davlatning yordamisiz o‘z-o‘zidan shakl-
lanadi;
tomo ni dan himoya qilinadi va davlat paydo bo‘lishi bilan bir vaqtda huquq 
ham paydo bo‘ladi. Huquq dastlab axloqiy qarashlar, qadriyatlar negizida 
vujud ga kelgan. Keyinchalik esa 
huquqiy davlat tomonidan
o‘rnatilgan 
yoki ma’qullangan va uning kuchi bilan himoya qilinadigan barcha uchun 
maj buriy xulq-atvor qoidalarining tizimiga aylangan. 
“Huquq” atamasi ikki obyektiv hamda subyektiv huquq ma’nosida qo‘l-
la niladi. 
Obyektiv huquq 
– huquq normalarining yig‘indisi.
 Subyektiv huquq
esa ma’lum bir shaxs yoki guruhga tegishli bo‘lgan huquq. Misol uchun 
kim ningdir uy-joyga bo‘lgan yoki biror-bir mulkka nisbatan bo‘lgan huquqi. 
Sub yektiv huquq obyektiv huquqsiz mavjud bo‘lmaydi. Huquqning o‘zi esa 
dav lat bilan uzviy bog‘liqdir. Ular bir-birisiz mavjud bo‘lishi mumkin emas.
Huquq quyidagi vazifalarni bajaradi: tartibga solish, qo‘riqlash va 
tar biyalash. Bu esa o‘z navbatida huquq funksiyalarida namoyon bo‘ladi.
Huquq funksiyalari
Tartibga solish
Tarbiyalash
Jamiyatdagi ijtimoiy munosabatlarni va alohida 
shaxs xulq-atvorini kerakli yo‘nalishga solish.
Turmushda nimalarni qilish mumkin, nimalar 
ta qiq lanadi. Har xil vaziyatlarda qanday harakat 
qi lish lozimligini belgilashdan iborat. Zarur bo‘l-
gan da majburlash uslubini, hatto jazolashni ham 
na zarda tutadi.
Huquqiy muhofaza va yuridik mas’uliyat cho ra-
la ri ni, ularni qo‘llash tartibini o‘rnatish.
Qo‘riqlash
http:eduportal.uz

---