O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

O’zgaruvchi xarajatlar (VS) deb ishlab chiqarish hajmining 
o’zgarishiga ta’sir qiladigan xarajatlarga aytiladi. Unga xom ashyo, 
material, yonilgi-transport xizmati, ishchilar ish xaqi va shu kabilarga 
qilinadigan sarflar kiradi.
UMUMIY XARAJATLAR 
Doimiy xarajatlar 
O’zgaruvchan xarajatlar 
Korxona to’lov 
majburiYatlari 
Soliqlar 
AmortizatsiYa ajratmalari 
Ijara haqi 
Qo’riqlash hizmati xarajatlari 
Boshqaruv xodimlar maoshi 
va boshqalar
Xom-ashyo 
Material 
Yonilg’i 
Transport xizmati 
Ishchilar ish haqi va kabilar 
uchun xarajatlar 

---

188 
Ishlab chiqarishning har
bir darajasida doimiy va o’zgaruvchan 
xarajatlar yig’indisi umumiy yoki
yalpi
xarajatlar (TS)ni tashkil 
qiladi.
Doimiy (
FS
), o’zgaruvchi (
VS
) va yalpi (
TS
) xarajatlarning 
grafikdagi ifodasini
 10.
4-chizma orqali ko’rishimiz mumkin. 
10.4-chizma. Doimiy, o’zgaruvchi va umumiy (Yalpi) xarajatlarning 
grafikdagi tasviri
Mahsulot birligini ishlab chiqarishga qilinadigan sarf-xarajatlarni 
hisoblash uchun o’rtacha umumiy, o’rtacha doimiy va o’rtacha 
o’zgaruvchi xarajatlar tushunchalaridan foydalaniladi. 
O’rtacha umumiy 
xarajatlar
yalpi
 (umumiy) xarajatlarning ishlab chiqarilgan mahsulot 
miqdori nisbatiga teng: 
Q
TC
AC

 
bu yerda: 
AC
- o’rtacha umumiy xarajatlar; 
TC
- yalpi (umumiy) 
xarajatlar; 
Q
- ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori. 
O’rtacha doimiy xarajatlar doimiy xarajatlarning ishlab