O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

4.4-chizma.Oltin va ko
g’
oz pullarning o’zaro bo
g’
liqligi
Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul faqatgina umumiy ekvivalent bo’lib 
emas, balki o’z egasining ko’lida foyda, daromad olish vositasi bo’lib 
xizmat qiladi, o’zidan-o’zi o’suvchi qiymatga, bir so’z bilan aytganda 
kapitalga aylanadi. Buning natijasida qog’oz pullar ikkita tarkibiy kismga 
ajraladi: naqd pullar (qog’oz pul, tanga-chaqalar) va kredit pullar (chek, 
Nafliligi
Real naflilik 
Rasmiy naflilik 
Cheklangan rasmiy 
naflilik 
Qiymati 
Qog’oz pullar 
Oltin pul 
Oltinning qiymati 
Qiymat belgisi 
Qiymat belgisi 

---

91 
veksel. sertifikat, to’lov talabnomalari va x.k.). Ularning tub xususiyatlari 
4.5-chizmada aks ettirilgan. 
4.5-chizma. Naqd va kredit pullarning 
xususiy
atlari
Bundan ko’rinadiki, pul kapital sifatida muomalada bo’ladi, unga 
qo’shimcha ijtimoiy vazifa yuklatiladi. Endi u daromad keltiradigan 
maxsus vositaga aylanadi. 
Shunday qilib, tovar ayirboshlash, ishlab chiqarish va pulning kelib 
chiqishi hamda tovar-pul muomalasining rivojlanishi bozor va bozor 
iqtisodiyotining kelib chiqishiga sabab bo’ldi va uning rivojlanishiga 
shart— sharoit yaratdi. 
Asosiy tayanch tushunchalar: 
Natural ishlab chiqarish
- bunda mehnat mahsulotlari ishlab 
chiqaruvchining o’z ehtiyojlarini qondirish, ichki xo’jalik ehtiyojlari 
uchun mo’ljallanadi. 
Tovar ishlab chiqarish
- bunda tovarlar o’zining iste’moli uchun 
emas, balki bozorda sotish, ayirboshlash uchun va boshqalarning 
iste’molini qondirish maqsadida ishlab chiqariladi. 
Tovar
- biron-bir naflilikka va qiymatga ega bo’lgan, ayirboshlash 
uchun yaratilgan mahsulotdir.