O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

Taklif egri chizig’i
- narx va taklifning hajmi o’rtasidagi to’g’ridan -
to’g’ri bog’liqlikning grafikdagi tasviridir. 

---

138 
Taklif qonuni
- narx bilan sotishga chiqariladigan tovarlar miqdori 
o’rtasidagi bevosita yoki to’g’ridan-to’g’ri bog’liqlikni ifodalaydi. 
Taklif (talab) ning egiluvchanligi
- narx 1 % o’zgarganda talab 
necha foiz o’zgarishini ko’rsatadi. Bu talabning narx bo’yicha 
o’zgaruvchanligi ham deyiladi. 
 
 
Nazorat uchun savol va topshiriqlar:
1. Talab qonunini tushuntiring. Talabga qanday omillar ta’sir qiladi? 
Bu omillardan har biri o’zgarsa, talab egri chizig’ida qanday o’zgarish 
ro’y beradi? 
2. Taklif qonunini tushuntiring. Taklifga qanday omillar ta’sir qiladi? 
Bu omillardan har biri o’zgarsa, talab egri chizig’ida qanday o’zgarish 
ro’y beradi? 
3. Don birjasida bug’doyga bo’lgan talab va taklifning umumiy hajmi 
quyidagi ma’lumotlar bilan harakterlanadi, deb faraz qilamiz: 
Talab, ming 
tsentner hisobida 
Bir tsentner narxi 
(so’m) hisobida 
Taklif ming 
tsentner hisobida 
Ortiqcha (+) yoki 
kam(-) 
85 
80 
75 
70 
65 
60 
3400 
3700 
4000 
4300 
4600 
4900 
72 
73 
75 
77 
79 
81 
a) Bozor narxi yoki muvozanatli narx qanday bo’ladi? 
Bug’doyning muvozanatli miqdori qancha? 4-ustunni to’ldiring va 
natijalarini tushuntirib bering; b) shu ma’lumotlardan foydalanib 
bug’doyga bo’lgan talab va taklifning grafik shaklidagi tasvirini bering. 
Muvozanatli narx va muvozanatli miqdorni aniqlang; v) nima uchun 3400 
so’m bu bozorda muvozanatli narx bo’la olmaydi? 4900 so’m-chi? g) Endi 
davlat bug’doyning eng yuqori narxini 3700 so’m qilib belgiladi, deb faraz 
kilamiz. Bunday narx qanday oqibatlarga olib kelishini batafsil 
tushuntiring. O’z javoblaringizni grafikda tasvirlang. 
4. Talab va taklifning quyidagi o’zgarishlarining har biri raqobatli 
bozorda muvozanatli narx va mahsulotlarning muvozanatli miqdoriga 
qanday ta’sir ko’rsatadi? Javoblaringizning to’g’riligini tekshirish uchun 
talab va taklif diagrammasidan foydalaning. 

---

139 
a) taklif qisqaradi, talab esa o’zgarishsiz qoladi; b) talab qisqaradi, 
taklif esa o’zgarishsiz qoladi; v) taklif ko’payadi, talab esa o’zgarishsiz 
qoladi; g) talab ortadi va taklif ham ko’payadi; d) talab ortadi, taklif esa 
o’zgarishsiz qoladi; ye) taklif ko’payadi, talab esa qisqaradi; j) talab 
ortadi, taklif esa qisqaradi; z) talab qisqaradi va taklif ham qisqaradi.

---

140