|
Semantik differentsiallik testi
Semantik differentsiallik testi proektiv proceduralar qatarına kiredi,, olardıń ózgesheligi, xoshametlentiretuǵın jaǵday ob'ektiv kontent sebepli emes, bálki, temanıń sub'ektiv beyimligi menen baylanıslı sebeplerge kóre, . sub'ektiv jeke áhmiyetke, pridavaemogo iye bolǵanlıǵı sebepli, respondent tárepinen jaǵdayin qayta kórip shıǵadı.
Bul testtiń ayriqsha ózgesheligi onı etnik stereotiplerdi úyreniwde qóllaw imkaniyatın beredi: tiykarınan, stereotip tiykarınan ob'ektiv quramǵa iye emes, bálki tek ǵana" jeke áhmiyetke iye", bul oǵan shaxstı qóyadı.
Bul testi XX ásirdiń 50-jılları ortalarında Ch.Osgudom islep shiqqan bolip onda túsiniklerdiń sub'ektiv qádiriyatların muǵdarlıq ólshew. Onıń mánisi respondent turaqlı túrde sóylewge, shaqırıq etiledi bipolyar jetti pútkil kompleksi ushın arnawlı bir ob'ektke munasábet- aǵzalıq muǵdarı. Osgud " munasábet", " kúsh" hám " aktivlik " kriteryaları boyınsha 360 qıylı bahalaw ob'ektlerinde aldınan saylanǵan faktor analizleri menen 20 jup terminnen paydalanǵan. Mısal retinde :
yaxshi 7 6 5 4 3 2 1 shafqatsiz
Eger respondent ob'ektti unamlı bahalasa, onıń bahası unamlı qutbga jaqınlasadı (bul halda onıń semantik ańlatpası " jaqsı) " 5", " 6" yamasa " 7" cifrlı ańlatpası belgilegen bolsa . Eger otkerilip atirg’an tajriybeni , kerisinshe, negativ ob'ektti unamsız bahalawǵa beyim bo'lsa, onıń bahası " minus" (bul halda " shafqatsiz ") ga ótedi hám " 3", " 2" yamasa " 1" cifrlı ańlatpasıni belgileydi . Sonday etip, 7 –" unamlı" belginiń maksimal dárejedegi belgisi,1 - " unamsız" belginin’ maksimal dárejedegi, 4- bolsa ólshewdiń ortasın ańlatadı.
Osgud testi jaqsi , sebebi bul derlik hár qanday kontent menen bir neshe ret sınap kórilgen " forma" ni toltırıwǵa múmkinshilik beradi.
1992- jillda sub'ektlerden AQSh hám Rossiya, ruslar hám amerikalıqlardı (Sankt-Peterburg universitetleriniń 203 student milletlerin salıstırıw usınıs etildi). 1994-jillda respondentler ( 100 rus hám o'zbeklar) Ózbekstan hám Rossiya, ózbekler hám ruslar menen salıstırıwlanǵan. Mámleketler 10 jup belgi, jetti ólshewli tárezilerdiń polyusında jaylasqan shkalla menen olshengen:
tinchliksevar 7654321 harbiy
rivojlangan 7654321 orqaga
ruhiy 7654321 ruhsiz
mustaqil 7654321 qaram
ochiq 7654321 yopiq
ittifoqchi 7654321 raqib
demokratik 7654321 demokratik emas
huquqiy 7654321 noqonuniy
kuchli 7654321 zaif
yaxshi qo'shnichilik 7654321 dushman
Har bir jupliq ushin salistirmali bahalaw sonday imkandi beredi “oziniki” ham “o’ziniki emes” adamlarg’a baylanisli steriotiplerdi teren’rek analiz qiliw imkanin beredi.
Eger juptin’ hár biri ushın ortasha ballardı jiynasaq , biz tómendegilerdi alamız sınaqǵa kiritilgen barlıq belgilerge ortasha bahalaw hám, sonıń, ushın biziń jaǵdaylarımızda (tek ǵana autostereotip hám heterostereotipning ulıwma korrelyatsiya (unamlı yamasa unamsız ), bálki, tikkeley bolmaǵan, hám etnik munasábetlerdiń " belgisi" bolıp tabıladı.
Juwmaq
Men bul kurs jumisin tayarlag'an waqitta millet ham etnos haqqinda koplegen mag'liwmarlarg'a iye boldim.Millet bul en' rawajlang'an tariyxiy tarepten turaqli,ekonomikaliq,aymaqliq,madeniy psixologik ham diniy qasiyetleri menen birlestirgen etnik toparlardin' en joqarg'i formasi. " Etnos" sóziniń ózi grekshe " xalq" degen mánisti ańlatadı. Ilgeri bul termin qan aǵayınlıǵı menen birlesken adamlar jámáátin anglatardi.
Búgingi kúnde etnik tiyislilik túsinigi talay kengaydi. Endilikte etnik gruppalar tek ǵana aǵayınlıq, bálki jasaw aymaǵınıń ulıwmalıǵı, tili, mádeniyatı hám basqa faktorlar menen de ajralıp turadı. Rasa- jamiyet tarepinen qabiletiliwine kore fizikaliq yamasa socialiq qasiyetler toplamindag’i uqsasliq penen bolingen adamlar populiyatsiyasi.
Millettiń mánisi xalıq sanasinin’ arnawlı bir maqsetlerge erisiwge qaratılǵan, kóbinese siyasiy maqsetlerge qaratılǵan iskerligi bolǵan milliy háreketlerde eń anıq sawlelenedı. Hár bir bunday háreket arnawlı bir programmaǵa iye. Milliy háreketler etnik processlerden ayrıqsha túrde siyasat tarawına tiyisli bolıp tabıladı. Olar túrlernen biri siyasiy háreketler bolıp tabıladı.
Siyasiy hám ilimiy tilde “millet” termini mámleket túsinigi menen baylanıslı halda turaqlı mánis kásip etdi. Eń zárúrli frantsuz sóz dizbegi bar - Etat-Nation, shın mániste " Mámleket-Xalq". Gáp birden-bir siyasiy basqarıw principı túrli etnik gruppalardı óz ishine alatuǵın imperiya haqqında emes, bálki mámleketti quraytuǵın etnik gruppa pútkilley xalqqa aylanıp ketetuǵın, xalıq bolsa, óz gezeginde, ózin ózinde sáwlelengenlestirgen sonday janzat haqqında ketip atırǵanın aytıp otedi. mámleket, oǵan aylanadı. Millet - etnik gruppa bolıwdan toqtap, mámleketke aynalǵan xalıq.
Do'stlaringiz bilan baham: |
