O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus

Girodaktiloz — bu chuchuk suv baliqlarining invazion ka- salligi bo‘lib, Gyrodacthylidae oilasiga mansub monogenetik so‘rg‘ichli baliqlarning terisida, suzgichlarida, kamroq jabrasida parazitlik qilishi oqibatida qo‘zg‘atilib, kasallik teri va suzgich- larning nursizlanishi (xiralashuvi), dastlab dog‘lar, keyinchalik esa epiteliy hujayrasining tushishi bilan kechuvchi och ko‘kimtir- kulrang tusdagi pardaning (qobiqchaning) hosil bo‘lishi bilan xarakterlanadi. Kasallikka ko‘proq karp turidagi baliqlar: zo- g‘orabaliq, sazan, tovonbaliq, gulmohi, oq amurlar moyil. Hovuzli xo‘jaliklarda ko‘proq girodaktiluslarning quyidagi turlari
uchraydi: zog‘orabaliq, sazan va tovonbaliqlarda — Gyrodacthylus katharineri, G.cyprini, G.elegans, oq amur baliqlarida — G.etenopharyngodonis, baliqlarda esa G.anguillae. Chuchuk suv baliqlarda jami bo‘lib 20 turdan ortiq girodaktiluslar parazitlik qiladi. Shulardan G.katharineri va G.cyprini eng xavflilari hi- soblanadi.
Qo‘zg‘atuvchilari. Girodaktiluslar juda ham mayda, urchuq- simon shakldagi parazitlar bo‘lib, uzunligi 0,2 mm dan 1,0 mm gacha. Parazitning bosh tomonida ikkita o‘simtasi bor. Ular- ning har qaysi birining uchida bosh bezlari joylashgan. Ko‘zlari yo‘q. Òananing dum (orqa) tomonida 2 ta o‘rtancha va 16 ta yon ilmoqchalari bilan qurollangan mustahkamlovchi disk joylash- gan. Parazit ular yordamida baliq terisida yopishib turadi. Og‘iz so‘rg‘ichi tananing oldingi qismida, qorin tomonda joylashgan. Og‘iz so‘rg‘ichidan so‘ng tomoq, undan esa ikkita ichaklari hosil bo‘ladi. Ichaklarning uchi berk. Òuxumdon va urug‘donlar tananing o‘rta qismini egallagan. Ularning orqasida esa jinsiy te- shik ochiladi.
Rivojlanishi. Girodaktiluslar tirik tug‘uvchi parazitlardir, to‘liq shakllangan yosh girodaktiluslarni tug‘adi. Girodaktiluslarning kurtak, pusht xaltasida qizlik girodaktiluslar hosil bo‘ladi, ularda ham tug‘ishidan oldin kurtaklar, pushtchalar yuzaga keladi. Bu jarayon parazitning butun hayoti davomida takrorlanadi. Giro- daktiluslarning yashash muddati 12—15 kunni tashkil qiladi.