O‘zbek tilshunosligi kafedrasi


-n affiksining dastlabki ma’nosi takroriy harakatni ifodalash: tat söylän



Download 3,85 Mb.
bet68/195
Sana24.12.2022
Hajmi3,85 Mb.
#895511
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   195
Bog'liq
Turkiytillarningqiyosiy-tarixiygrammatikasi.-.ComparativehistoricalgrammarofTurkiclanguages.

-n affiksining dastlabki ma’nosi takroriy harakatni ifodalash: tat söylän (bir necha bor gapirmoq)<söylä (so‘zla);
-na//-nä -n va -a ning birikuvidan tashkil topgan bo‘lib, u juda kam ishlatiladi: ozarb. gїsna (qisman)<gїs (qis), tat. qaoyna (qayna), qar. chäynä (chayna), kisna (zanglamoq), o‘zb. yig‘na.
Turkiy tillarda -їn//-in affiksi bilan keladigan fe’llar takroriy harakatni bildiradi: käzin (kezmoq)<käz (kez). Keyinchalik ushbu affiks o‘zlik nisbati ko‘rsatkichiga aylangan.
-ra//-rä -r va -aning birikuvidan tashkil topgan: tat. shäshrä (sachra), sьqra (zirqira);
-ar//-är, -їr//-ir affiksi, dastlab, takroriy harakat ma’nosini anglatgan, keyinchalik qandaydir sifat belgisining tadrijiy shakllanishini ifodalaydigan bo‘lgan: ozarb. yashar (yoshlanmoq)<yash (yosh), no‘g‘. kёger (ko‘kar)<kёk (ko‘k), qoz. jañar (yangilanmoq)<jaña (yangi), uyg‘. qarar (qoraymoq)<qara (qora), qoz. qьsqar (qisqar)<qьsqa, tur. bayїr (boyimoq)<bay (boy).
Turkiy tillarda -sa//-sä affiksi istak ma’nosini ifodalashga xizmat qiladi: tat. susa, (suvsira), qar. suwsa, tuv. suqsa, qoz. susa, olt. su:za, turkm. suwsa; o‘rx.en. bersä (bersa), gag. etse (go‘shtsiramoq), tuv. bijikse (yozishni xohlamoq);
-sїra//-sirä affiksining ma’nolari turlicha: 1) istak ma’nosi: uyg‘. qansьra (qonsira), o‘zb. suvsira; 2) nimadandir mahrum bo‘lish: o‘rx.en. elsire (davlatdan mahrum bo‘lish), qag‘ansїra (xoqondan mahrum bo‘lish); 3) nimagadir taqlid qilish: turkm. belets‘ire–o‘zini bilimli qilib ko‘rsatmoq, xans‘їra (o‘zini xondek his qilmoq); 4) his-tuyg‘u ifodalash bilan bog‘liq harakatni: tuv. sag‘їtsїra (xafasira), chureksire (toliqsira), o‘zb. gumonsira.

Download 3,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   195




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish