O‘zbek tilshunosligi kafedrasi



Download 3,85 Mb.
bet67/195
Sana24.12.2022
Hajmi3,85 Mb.
#895511
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   195
Bog'liq
Turkiytillarningqiyosiy-tarixiygrammatikasi.-.ComparativehistoricalgrammarofTurkiclanguages.

-lan//-län affiksi tarixan -la va -n affikslarining qo‘shiluvidan hosil bo‘lgan. Keyinchalik -n o‘zlik nisbati ma’nosini olgan. -lan affiksining ikkita ma’nosi keng tarqalgan: 1) qaysidir holatga o‘tish va shu holatda turish; 2) qaysidir belgi, sifat, xususiyatning paydo bo‘lishi: tat. öylän (uylan), no‘g‘. baslan (boshlan), turkm. yaraglan (yaroqlan);
-lash//-läsh affiksi -la affiksi bilan birgalik nisbati qo‘shimchasi -sh ning birikuvidan tashkil topgan: qar. qudalash, tat. birläsh (birlash), ozarb. chirkläsh (kirlash). Ushbu affiks bilan kelgan fe’llar belgining shakllanishini ifodalaydi: ozarb. kobudlash (qo‘pollash), uzunlash, yaxsh їlash (yaxshilash);
-lat//-lät affiksi -la bilan orttirma nisbat affiksi -t ning birikuvidan iborat bo‘lib, ushbu affiksli so‘zlar kauzativ (sababiy) ma’noga ega: qar. aruwlat (tozalat), qarangїlat (qorong‘ilat), tur. de(g)irmilet (dumaloqlat), qoz. oñaylat (o‘ng‘aylat), tat. zäg‘ьyflat (zaiflat) kabi;
- їl//-il affiksi, dastlab, takroriy yoki uzoq davom etadigan harakat ma’nosini ifodalagan. Uning qoldiqlari juda kam saqlangan: ozarb. kärtil (suvi qochgan), qoz. suwьl (suyul), tur. kechil (kechik) kabi. Keyinchalik orttirma nisbat ko‘rsat-kichi sifatida qo‘llanilgan;
-ma//-mä ayrim fe’llarda saqlangan: qoz. qarma (ushlamoq), tat. tїrma (qashi);
-mala//-mälä affiksi -ma va -la ning birikuvidan tashkil topgan: xak. chulmala (bo‘lakla)<chul (chopmoq), turkm. yolmala (sug‘urmoq)<yol (sug‘ur), qoz. sьqmala (siqmoq)<sьq (siq);
-msa//-( ї)msa, aslida, -m+sa bo‘lib, zaif harakatni ifodalaydi: tur., ozarb. gülümse (kulmoq), tuv. qattїrїmsa (goh-goh kulimsiramoq);
-msїra//-msirä affiksi harakatning me’yordan kamligini ifodalaydi: xak. külümsire (kulimsira), tat. kёlämsirä, shor. külumzire, їlg‘amzїra (yig‘lamsira), olt. külümzire kabi;

Download 3,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   195




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish