O‘zbek tilini sohada qo‘llanilishi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua denov – 2021

4.Ijtimoiy –psixologik toʻsiqlar
Munosabat va fikrlar. Fikr bilan muvofiqlashtirilgan ma’lumot va shaxsning munosabati muayyan shaxs uchun muvofiqdir.
Hissiyotlar muloqotda muhim rol o‘ynaydi. Agar, soʽzlovchi sarosimada, tashvishlangan, hayajonlangan, qo‘rqqan, asabiylashgan boʻlsa, unda u oʽzining xabarini to‘gʻri yetkaza olmaydi.
Yashirin idrok. Idrokini yashirgan inson bilan muloqot qilish juda qiyin. Biz oʽz fikrimizda shunchalik qat’iylik bilan turamizki, hatto,ki boshqalarni tinglashdan ham bosh tortamiz.
Maqomni anglab yetish. Biz oʽzimizning past yoki yuqori lavozimimizni shunchalik ortiqcha anglab yetamizki, oʽz fikr va mulohazalarimizni xolis ifodalaymiz.
Ma’lumot manbai. Ishonchimizga koʻra munosabat bildirib, muloqotning kelib chiqqan manbasiga tayanamiz.
Noto‘gʻri yetkazib berish. Xabarni yetkazib berishda asosiy qismi yo‘qoladi (ogʻzaki muloqotda, har bir ma’lumot yetkazilishida uning 30% yo‘qoladi)
Past eslab qolish qobiliyati. Ogʻzaki xabar ayniqsa insonning past eslab qolish qobiliyati tufayli yo‘qoladi.
Muloqot tizimining eng zarur xususiyatlarining batafsil ro‘yxati taklifini kiritish juda qiyin. Bu vaziyatning muayyan ehtiyojlariga bogʻliq boʻladi. Quyidagi yoʻriqnomalar yoki prinsiplar samarali muloqotga erishish uchun rioya qilinishi mumkin:
1.xabarning aniqligi: muloqotning bosh prinsipi aniqlikdir. Xabar iloji boricha aniq boʻlishi shart. Unga noaniqlik o‘rmalab kirmasligi kerak. Xabar soʽzlovchining ham, tinglovchining ham ongida aniq ta’riflanganda to‘gʻri yetkazib beriladi.
2. Tezlik: muloqotning yaxshi tizimi xabarning tez yetkazilishini kafolatlashi shart. Xabarni belgilangan joyga yetkazilishiga ketadigan vaqt va muloqot tizimining tezligi xabar uzatishning shoshilinchligi asosida hisoblanishi kerak. Agar, xabar oʽz vaqtida yetkazilmasa, bu tashkilot uchun muammo keltirib chiqarishi mumkin.
3. Ikki tomonlama jarayon: muloqot jo‘natuvchiga qabul qiluvchidanreaksiyani ta’minlovchi 2 tomonlama jarayondir. Reaksiya deb har qanday muloqotning samarasiga tegishli ma’lumotni yetkazilishiga aytiladi.