Ozbek tili

                        O‘rin – payt  kelishigi 

O‘rin  –  payt  kelishigidagi  ot  ish-harakatning  bajarilish  o‘rnini,  vaqtini,  bajarilish 

holatini ifodalaydi. –da qo‘shimchasi  yordamida hosil qilinadi. Kimda?, nimada?, qaerda?, 

qachon?,  qay  holatda?  kabi  so‘roqlardan  biriga  javob  bo‘ladi.  Gapda  to‘ldiruvchi,  hol, 

kesim vazifalarida keladi. 

                         Chiqish kelishigi 

Chiqish  kelishigidagi  ot  ish-harakatning  chiqish  o‘rnini,  vaqtini,  sababini  bildiradi. 

Chiqish  kelishigi  –dan  qo‘shimchasi  bilan  hosil  qilinadi.  Kimdan?,  nimadan?,  qaerdan?, 

qachondan? so‘roqlaridan biriga javob bo‘ladi va gapda to‘ldiruvchi, hol vazifalarida keladi. 

---

12 

 

                        Otlarning yasalishi 

Ot turkumiga  mansub  so‘zlar, asosan,  morfologik va sintaktik usul  bilan  yasaladi. 

Morfologik  usulda  so‘zning  negiziga  maxsus  yasovchi  qo‘shimchalar  qo‘shish  orqali  ot 

hosil qilish tushuniladi. Sintaktik usulda esa bir necha so‘z ishtirokida ot hosil qilish nazarda 

tutiladi. 

 Ot  yasovchi  qo‘shimchalar  ot,  sifat,  son,  olmosh,  fe’l  turkumidagi  so‘zlardan  ot 

yasashga  xizmat  qiladi.  Masalan:  kursdosh  (otdan),  chopiq  (fe’ldan),  qiziqchi  (sifatdan), 

birlik (sondan), o‘zlik (olmoshdan). 

 Morfologik  usul  bilan  yasalgan  otlar  ma’no  xususiyatiga  ko‘ra  quyidagilarni  o‘z 

ichiga  oladi:  1.  Shaxs  va  kasb  -  hunar  otlarini  yasovchi  qo‘shimchalar.  2.  Narsa,  qurol, 

o‘lchov birligi otlarini yasovchi qo‘shimchalar. 3. O‘rin – joy oti yasovchi qo‘shimchalar. 4. 

Mavhum ot yasovchi qo‘shimchalar.