O`zbek tili va adabiyotini o`qitish metodikasi

Ma’ruza turlari

• 
  Kirish ma’ruzasi;
  
• 
  Ma’lumotli ma’ruza (ma’ruza axborot);
  
• 
  Umumlashtiruvchi, qisqa ma’lumotli (sharhlovchi);
  
• 
  Muammoli ma’ruza;
  
• 
  Ko’rgazmali (vizual ma’ruza);
  
• 
  Binarli (ikki kishilik) ma’ruza;
  
• 
  Oldindan ko’zlangan xatoliklar bilan, (avvaldan rejalashtirilgan xatoli ma’ruza);
  
• 
  Anjuman (ma’ruza konferensiya);
  
• 
  Maslahat ma’ruza.
  

Reja aytmoqchi bo’lgan ma’lumot va fikrlar haqida to’liq tushuncha bera oladi. Rejaga ma’ruzaning asosiy g’oya va mazmuni kiritiladi, rejada aks etgan masalalar keyinchalik imtihon savollarini tuzish uchun xizmat qilishi lozim. Temp, ovoz toni, ifodalilik, takroriylik, pauza, taxtada qayd qilish, ko’rgazmalilik, vaqt reglamentiga qat’iy rioya qilish. Imloviy savodxonlik, xat bezaklari (xat boshining ajralib turishi, asosiy g’oya va fikrlarni alohida belgilab qo’yish, kalit so’zlarni ajratish, xulosalarni alohida belgilash, har xil ranglardan foydalanish. Peagogik texnikalar: Xonada to’g’ri harakatlanish, bir joyda qotib qolmaslik, kafedra yoki stolga yopishib qolmaslik, ovoz toni va tempini o’zgartirib turish. Ta’lim usullari: Og`zaki usullar: tushuntirish, suhbat, ma’ruza, hikoya… Ko`rgazmali usullar: illyustratsiya, namoyish qilish usullari, texnik qurilmalar yordamida… Amaliy usullar: mashq, yozma ishlar, tajribalar… O`z-o`zini nazorat qilish usullari: og`zaki, yozma, test topshiriqlari… Rag`batlantiruvchu usullar: baholash.

Shaxsning bilish jarayoni: Bilish, Tushunish, Anglash, Munosabat, Tahlil, Umumlashtirish, Mustahkamlash, Baholash, Qo`llash, O`zlashtirish.

O`qituvchi va o`quvchilar o`rtasidagi munosabat turlarini shartli ravishda uch turga bo`lish mumkin:

1. Sust ijobiy. O`qituvchilarning umumiy hissiy-ijobiy holatdagi vaziyatlarda o`quvchilar jamoasi bilan ijobiy, ammo faol bo`lmagan munosabatni tashkil etishlari bilan tavsiflanadi.

2. Barqaror ijobiy. O`qituvchining o`quvchilarga nisbatan barqaror – ijobiy munosabati, ularga g`amxo`rlik ko`rsatish, qiyinchiliklarni engishga yordam berish, ular bilan vazmin va teng ohangda muloqotda bo`lish bilan amalga oshadi.

3. Barqaror. Barqaror xususiyatga ega munosabat o`qituvchilarning umumiy hissiy-ijobiy holatdagi vaziyatlarda o`quvchilar jamoasiga nisbatan barqaror munosabatda bo`lishlari bilan tavsiflanadi.