O‘zbek tili va adabiyoti fakulteti o‘zbek tili kafedrasi

3-modul. Kognitiv tilshunoslik
Kognitiv tilshunoslik haqida tushuncha. Matn yaratilishi bilan bog`liq muammolardan biri – uning lingvokognitiv tomonidir. O`zbek tilshunosligida bu borada muayyan ishlar. Sh.Safarovning “Kognitiv tilshunoslik” kitobida shu sohaning nazariy masalalari. S.Boymirzayevaning doktorlik dissertatsiyasida matnning kognitiv-diskursiv faoliyat ekanigi haqidagi fikrlari. Kognitologiyaning psixologiya, mantiq, falsafa, bilish nazariyasi bilan uzviy bog`liq ekanligi. Matn yaratilishida shaxsning kognitiv faoliyatini tadqiq etish. O`zbek mentalitetiga xos fikrlash tarzining namoyon bo`lishida etnik xarakterga xos jihatlar. Kognitiv tilshunoslikda lisoniy konseptuallashtirish.
4-modul. Lingvokultrologiya
Bugungi kunda lingvokulturologiya tadqiqiga bag’ishlangan izlanishlar. O’zbek tilshunosligida lingvokulturologiya masalalariga bag’ishlangan ilk tadqiqotlar. Til va madaniyat. Ijtimoiy axamiyatga ega bulgan axborotni saqlash, avloddan avlodga uzatish, madaniyatlararo mulokotni yuzaga keltirish va uni rivojlantirishda lingvomadaniy birliklarning o`rni. Lingvokultrema.
5-modul. Psixolingvistika
Nutqiy faoliyat tilshunoslik va psixologiyaning o’rganish ob’ekti sifatida. Ikki fan oraligidagi kesishish nuqtasi psixolingvistikaning o’rganish ob’ekti sifatida. Psixolingvistika atamasi xususida. Psixolingvistikaning ildizi — tilshunoslikda anchadan buyon davom etib kelayotgan psixologik yo’nalish haqida. Psixolingvistika XIX asr tilshunosligida hukm surgan psixologik yo’nalishning mantiqiy davomi sifatida. Psixologik yo’nalish tarafdorlari V.fon Gum­boldt va uning shogirdi X.Shteyntal qarashlari.
6-modul. Sotsiolingvistika. Neyrolingvistika
Til ijtimoiy hodisa sifatida. Tilning jamiyat bilan, jamiyatning hayoti bilan uzviy aloqada ekanligi xususida. Tilning ijtimoiy mohiyati, ijtimoiy vazifasi, tilga sotsial omillarning ta’siri, til taraqqiyotida til siyosatining roli. Tilshunoslikda sotsial yo`nalishning vujudga kelishi. Sotsiolingvistikaning asosiy o’rganish muammolaridan biri tilning sotsial differensiyasi haqida. Sotsiolingvistikada millat va milliy til, til va jamiyat masalalari.
Nutqiy faoliyat bosh miyaning mahsuli sifatida. Tilshunoslik tibbiyotning nevrologiya bo’limi bi­lan uzviy aloqaligi. So’nggi davrlarda psixologiya, nevrologiya va tilshunoslik fanlarining oralig’ida neyrolingvistika nomi bilan yuritiluvchi yangi fan tarmog’ining vujudga kelishi. Neyrolingvistika inson nerv sistemasi bilan aloqa quroli-til orasidagi uzviy, doimiy, zaruriy munosabatni yoritishi xususida. Miya nutq zonasining zararlanishi va buning natijasida nutqiy faoliyatning buzilishi masalasining bobokalonlarimiz Ibn Sino, Beruniy asarlarida yoritilishi.