O’zbek tili darslarida yordamchi so’zlarning o’qitilishi

2-TOPSHIRIQ
. Berilgan gaplarda -
u (-yu), -da
yordamchilarining qaysi 
o'rinda bog'lovchi, qaysi o'rinda yuklama vazifasida kelayotganini aniqlang. 
1.
Qiz erta-yu kech soatga qaraydi, daqiqalar sanaydi
. (H.G'ulom) 2. 
Majlis ertaga qoldirilmaydi-yu.
3. 
Nosir oxun eski bo'lsa-da, ozoda libosda edi.
(S.Abdullo) 4. 
Choy qaynatib ichishni-da unutdi
. (Oybek) 5.
Birrov kirdi-da, 
chiqib ketdi.
(Oybek) 
3-TOPSHIRIQ.
Gaplardagi 
na...,na…
yordamchilarining bog'lovchilik va 
yuklamalik xususiyatlarini aniqlang.
1.Bu yerda na ofat, na kulfat, na g'am. (G'.G'ulom) 2. Na uyda topolmayman, 
na ishda. (S.Ahmad) 3. Hech kim bilan gaplashmaydi, ginasi bor hammadan, na 
yalinish kor qiladi, na nasihat, tasalli... (U.) 4. Na uning shohidi bor-u, na uning 
dalili bor. (M.Ibr.) 5.Yo'q, na otasidan, na akasidan darak yo'q. (O'.Umarbekov) 
6. ... Otasida na eskicha, na yangicha ilm bor. (T.Malik)
27
Isaqov Z. Yuklamalar va bog’lovchilarning o’zaro aloqasi // O’TA. 2006, 3-son. –B. 78-79.

---

66 
4- TOPSHIRIQ
. Yuklamali gaplarni yozing. 
1.U anchadan keyin o'ziga keldi-yu, tepasida xotini turganini, qizchalari 
yig'layotganini payqadi. (O'.Hoshimov) 2. Sekin unga yaqin bordim: bu manzara 
ham bizning ko'ngilga yaqin-da, qadrdon! (Sh.Xolmirzayev) 3.Yoshgina bir qiz 
keng atlas ko'ylagini hilpiratib, sahnaning o'rtasiga keldi-da, nimanidir e`lon qildi. 
(O'.Umarbekov) 4. Na martaba, na churq etgan ovoz eshitilmadi. (Ibrohim 
Rahim) 
5-TOPSHIRIQ.
Quyidagi doiralar ichini zarur yuklama ma’no turlari 
bo‘yicha to'ldiring. 
6-TOPSHIRIQ.
Berilgan matnlar tarkibidagi gaplarga o‘zingiz yuklamalar 
qo‘ying. Ularning gapdagi o‘rnini va vazifasini tushuntiring. Uslubiy jihatdan 
qanday qo‘shimcha ma’no berayotganligiga diqqat qiling.