Ozbek-Tariyx-1-70-(каракалпак). indd

Ekonomikalıq reformalardı basqarıw sistemasınıń payda bolıwı.
Bazar 
infastrukturasınıń qáliplesiwi.
Ekonomikanı reformalawdıń tiykarǵı stra-
tegiyalıq maqseti — adamlar turmısı hám xızmeti ushın zárúr shárt-
sharayatlardı támiyinleytuǵın, kúshli hám turaqlı rawajlanıp barıwshı 
ekonomikalıq sistemanı payda etiw. Bazar qatnasıqlarına ótiwdiń birinshi 
basqıshı ǵárezsizlik kúninen milliy valyutanı aylanısqa kirgiziwge 
shekemgi waqıttı óz ishine aladı. Birinshi basqıshta eki tiykarǵı wazıypa 
sheshildi. Birinshiden, hákimshilik-buyrıqpazlıq sisteması saplastırıldı, 
jetispewshilikke shek qoyıldı hám ekonomika turaqlastırıldı. Ekinshiden, 
bazar qatnasıqlarınıń huqıqıy negizleri qáliplestirildi.
Ózbekstanda bazar ekonomikasına tiykarlanǵan jámiyettiń huqıqıy-
ekonomikalıq negizleri Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyasında 
óz kórinisin taptı. Reformalardıń birinshi basqıshında Oliy Kengash 
tárepinen ekonomikaǵa tiyisli 100 den artıq nızamlar qabıllandı. Sonday-
aq, menshiklestiriw waqtında jeńillikler sisteması jaratıldı. Menshik-
lestirilip atırǵan kárxana miynet jámáátiniń xızmetkerlerine akciyalardı 
jeńilletilgen shártler menen satıp alıw imkaniyatı berildi. Gónergen 
tiykarǵı fondlar, jámiyetlik infrastruktura obyektleri jańa múlkdarlarǵa 
biypul tapsırıldı. Awıl xojalıǵı mámleketlik xojalıqlarınıń mal-múlki, 
Este saqlań!
Ózbekstannıń bazar qatnasıqlarına ótiw jolına tiyisli Islam 
Karimov tárepinen islep shıǵılǵan bes princip: 1. Ekonomikanıń 
siyasattan ústinligi, onı ideologiyalıq boslıqtan saqlaw. 2. Mámle-
ket bas reformator hám ekonomikalıq ózgerislerdiń baslamashısı. 
3. Nızam ústinligi, nızam aldında hámmeniń teńligi. 4. Kúshli 
sociallıq siyasat júrgiziw, xalıqtıń járdemge mútáj qatlamların 
sociallıq qorǵawdıń ústinligi. 5. Bazar ekonomikasına basqıshpa-
basqısh, izshil túrde ótiw sıyaqlılar tiykar etip alındı.

---

37
fermalar, baǵlar hám júzimzarlıqlar jeńilletilgen shártler tiykarında 
menshiklestirildi.
Mámleket múlkin menshiklestiriw zárúrligi bazar ekonomikası 
qatnasıqlarına tiykarlanǵan jámiyetti dúziwdiń tiykarǵı shárti bolıp 
esaplanadı. Ózbekstanda chek quralı menen menshiklestiriw ideyasınan 
waz keshildi, mámleket mal-múlki jańa múlkdarǵa tek satıw jolı menen 
ǵana múlkshiliktiń basqa formasına aylandırıla baslandı. Ózbekstan Oliy 
Kengashi 1991-jılı 18-noyabrde «Múlkti mámleket iyeliginen shıǵarıw 
hám menshiklestiriw haqqında»ǵı nızam qabıllandı. Dáslepki basqısh 
menshiklestiriw procesi ulıwma úy-jay fondın, sawda, jergilikli sanaat, 
xızmet kórsetiw kárxanaların hám de awıl xojalıq ónimlerin tayarlaw 
sistemasın qamtıp aldı. Ózbekstan Respublikasında menshiklestiriw 
procesin shólkemlestiriw hám oǵan basshılıq etiw maqsetinde 1992-
jılı fevralda Mámleket múlkin basqarıw hám menshiklestiriw Mámle-
ketlik komiteti dúzildi. 1994-jılı ol Mámleket múlkin basqarıw hám 
isbilermenlikti qollap-quwatlaw Mámleketlik komitetine aylandırıldı. 
Kishi menshiklestiriw 1994-jılı-aq tamamlandı. Múlkti mámleket 
iyeliginen shıǵarıw hám menshiklestiriwge tiyisli 20 dan artıq norma-
tivlik hújjet qabıllandı. 1995-jılı xalıq xojalıǵında ǵalaba menshik-
lestiriwler dáwiri boldı. 1998-jılǵa kelip menshiklestirilgen kárxanalar 
tarmaǵı keskin kóbeygenligi menen xarakterlenedi. Mámleketlik múlkti 
menshiklestiriw boyınsha elimizde alıp barılǵan ámeliy jumıslar nátiyje-
sinde elde kóp ukladlı ekonomika hám múlkdarlar klası júzege keldi.
Ózbekstan Respublikası bul dáwirde óz valyutasına iye emesligi, 
aylanısta bolsa 1961—1992-jılları shıǵarılǵan rubldiń bolǵanlıǵı, ayırım 
azıq-awqat hám sanaat ónimlerine óziniń ózine túser bahasına qara-
ǵanda arzan baha belgilengenligi ushın olardı respublikadan tısqarıǵa 
alıp shıǵıp ketiw kúsheye basladı hám elimizde xalıqtı tiykarǵı tutınıw 
ónimleri menen támiyinlewde qıyınshılıqlar júzege keldi.