Ozbek-Tariyx-1-70-(каракалпак). indd

 
Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları.
Ózbekstanda demo-
kratiyalıq huqıqıy mámleket qurıw procesinde kóplegen wazıypalar 
belgilengen edi. Eń áhmiyetli wazıypalardan biri respublikada mám-
leketlik hákimiyatınıń wákillikli hám puqaralardıń ózin-ózi basqarıw 
uyımlarınıń jańa sharayatlarǵa sáykes keletuǵın sistemasın jaratıw edi. 
Házirgi ámelde bolǵan jergilikli wákillikli uyımları xalıq deputatları 
Sovetleri negizinde shólkemlestirilgen. Biraq bular aldınǵı sistemadan 
demokratiyalıq mazmunı jaǵınan parıqlanadı.
1992-jılı 4-yanvarda «Ózbekstan Respublikasınıń jergilikli hákimiyat 
uyımların qayta dúziw haqqında»ǵı nızam qabıllandı. Bul nızam 
elimizde jergilikli hákimiyatınıń eki ǵárezsiz organı — 
wákillikli
hám 
atqarıw uyımları
sistemasına basshılıq etetuǵın hákimlik hám hákimler 
lawazımı engizildi.
Este saqlań!
1992-jılı dáslepki ret Tashkent qalasında hám 12 wálayatta, 163 
awıl rayonı hám 18 qala rayonında hám de 120 qalada hákimler 
tayınlandı hám tastıyıqlandı, olardıń apparatı — hákimiyatlar dúzildi.
Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń XXI babı «Jergilikli 
mámleketlik hákimiyatı tiykarları» dep atalıp, onda jergilikli hákimiyat 
uyımlarınıń sisteması, wazıypaları, dúziliw tártibi bekkemlendi. 
Konstituciyaǵa muwapıq, burınǵı jergilikli wákillikli uyımlarınıń atı 
Keńesler dep ózgerttirildi. Olardıń nátiyjeli islewin támiyinlew ushın 
wálayat, rayon hám qala xalıq deputatları Keńesleri dúzildi.
Ózbekstan Konstituciyası qabıl etilgenge shekem jergilikli wákillikli 
uyımlarınıń úsh buwınlı sisteması bar bolıp, olar:
1) wálayatlar hám de Tashkent qalası xalıq deputatları Keńesleri 
(Sovetleri) — joqarı buwın;
2) rayon, qala xalıq deputatları Keńesleri — orta buwın;
3) awıl, posyolka, mákan xalıq deputatları Keńesleri — tómengi 
buwın.

---

23
Konstituciya jergilikli wákillikli uyımlarınıń eki buwınlı sistemasın 
bekkemledi, yaǵnıy tómengi buwın alıp taslandı. Olardıń ornına 
puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımları dúziletuǵın boldı.
Solay etip, Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyasına muwapıq, 
jergilikli mámleketlik hákimiyatı, hákimiyat uyımları eki ǵárezsiz 
uyımlarǵa — 
wákillikli
hám 
atqarıw
hákimiyatına bólindi.
Jergilikli wákillikli uyımlarına
— xalıq deputatları Keńesleri kiredi. 
Olar óz jumısın jámáátlik (kollegial) tiykarda alıp baradı. Xalıq 
deputatları Keńesleri jumısınıń tiykarǵı shólkemlestiriwshilik-huqıqıy 
forması sessiya bolıp esaplanadı.
«
Xalıq deputatları wálayat, rayon hám qala Keńeslerine saylaw 
haqqında
»ǵı nızamǵa muwapıq, wákillik uyımlarına 21 jasqa tolǵan 
puqaralar saylanadı. Xalıq deputatları wálayat hám Tashkent qalası 
Keńeslerine 60 tan kóp bolmaǵan, rayon hám qala Keńeslerine bolsa 30 
dan kóp bolmaǵan deputatlar 5 jıl múddetke saylanadı.
Atqarıw hákimiyatına
— hákim hám onıń atqarıw apparatı kiredi. 
Hákim tiyisli aymaqta joqarı lawazımlı shaxs esaplanadı. Ózbekstan 
Respublikası Konstituciyasınıń 101-statyasına muwapıq, hákimlerdiń 
wákillik múddeti — bes jıl.
Wálayatlar hám Tashkent qalası hákimi Ózbekstan Respublikası 
Prezidenti tárepinen nızamǵa muwapıq tayınlanadı hám de lawazımınan 
azat etiledi. Rayon hám qalalardıń hákimleri tiyisli wálayat hákimi 
tárepinen tayınlanadı hám lawazımınan bosatıladı hám de tiyisli xalıq 
deputatları Keńesi tárepinen tastıyıqlanadı. Qalalardaǵı rayonlardıń