O‘zbek filologiyasi fakulteti dekani f f. n. I. Xudoynazarov ― ‖ 2015 ―5120100 – Filologiya va tillarni o‗qitish (o‗zbek tili)‖ ta`lim yo`nalishi iv-bosqich 44-guruh talabasi Rajabova Feruzaning

Zero, ko„zlar ko„r 
bo„lmas, balki ko„kraklardagi ko„ngillar ko„r bo„lur” (Qur‟oni Karim. Haj 

---

31 
surasi, 46-oyat). 
Demak, Olloh ilmlarini vujudiga jo qilgan dono dillar ham, 
diydasi tosh qotgan kimsalar xam ko‗ngil orqali o‗zligini ko‗z-ko‗z etadi. YA‘ni, 
botindagi illatlar-u xislatlar ko‗ngil vositasida namoyon bo‗ladi. "Ko‗ngillarda 
uya qurgan ezguligu qabohatlar, xayrli amallar-u noqisliklar inson fe‘lida 
o‗zligini oshkor etadi. 
Demak, haj safari suyukli bandalarga xidoyat qilingan ezgu amallar ado 
etilajak yo‗llardan biri. Va bu narsa Qodir Egamga ixlos-e‘tiqodning darajasiga, 
ya‘ni Olloh zikri shunchaki til uchidami yoki samimiy, sidqidildanmi, shu-larga 
bog‗liq bo‗ladi. Ko‗ngil Odam vujudining bir parchasi-dir. Shu ma‘noda, u 
baland ruhoniy holatdir. 
So‗fiylikda ikki dunyo farog‗atlaridan chekinish, tirikchilik xarxashalaridan 
voz kechish, butkul o‗y-niyatlarini o‗zligiga jamlash orqali botinidagi fazilatlarni 
ko‗z-ko‗z etish, deb ham anglashiladi. Ko‗ngilda ilohiy xususiyatlar ham 
mujassamlashadi. Odam o‗zligini anglash jarayonida ko‗ngli asta-sekin yorug‗likka 
chulg‗ana boradi. Ushbu shulalar guldastasini Egamning o‗zi ko‗ngillarga joylaydi. 
Ko‗ngil Ollohga qanchalik yaqinlashgani va ilmi-hikmatlarini suvdek simira 
borgani sari ruhoniyati yorug‗likka burkanadi. Demak, ongi-shuuriyu tuyg‗u-
kechinmalari ham shu‘lalar og‗ushida evriladi. Qodir Egam jamoliga yetishish sari 
yuz tutadi. Olloh mexridan bahramandlik hissi vujudini rohat-qanoatga 
cho‗mdiradi. Va demak, u o‗zligini Haq jamoliga yetishish vodiysida his etadi. 
Abdulla Oripovning lirik qaxramoni ana shu saodat ostonasiga bosh urish 
uchun bir qancha ko‗p fazilatlarga ega bo‗lish, odamdagi odamiylikni ruhoniy 
xislatlar bilan bezash lozim, deb biladi. 
...Jannatga hech qachon tikmagil ko‗zni 
Agar bir mo‗minga yetkazsang ozor... 
Makkaga yetti qat borgancha bo‗lur, 
Boshini silasang o‗ksik insonni... 
Ollohning nomiga qasaming abas, 
Dilingda bor esa hasad ham riyo... 
(―Rioya‖sheri) 

---

32 
yoki, 
Ko‗zingning o‗ngida o‗sgandek ekin 
Rabbim ham ogohdir har zum har ishdan. 
Ro‗zay-u parhizda muddat bor, lekin 
Hamisha hazar qil harom-xarishdan. 
(―Inson‖ she‘ri)
Ma‘naviy pokdomonlikka erishish, yetishish qiyin kechadigan jarayon. 
Halol bilan harom-xarishning farqiga bormaslik, beparvolik, loqaydlik, kibru 
havo, shayton yo‗rig‗iga yurib sallani paytava qilib o‗rashdek nodonlik singari 
illatlar odam shaxsiga qayoqdan ilashadi? Qaysi devor-larning kavagidan 
chiqib yopishib oladi? Axir, odam onadan tug‗ilganda nurdek pok va musaffo 
edi-ku! Axir, bir chimdim umrini yashab bo‗lmasdan burun shunchalik ko‗p 
najaslarni bosib olishga ulgurdimi? Axir, ko‗ngil uyini pok, ostonasini ozoda 
tutish shunchalik mushkulmi? Ma‘na-viy illatlar ildizi qayda? Nahotki yana 
ko‗ngilda bo‗lsa? Axir,