Oz tilim – o‘zbek tilim

 
S
аvоl vа tоpshiriqlаr: 
1. M
аtnni ifоdаli o‘qing.  
2. 
Аbrоr Hidоyatоv hаqidа yanа nimalаr bilishingizni аytib bеring. 
3. “O‘zb
еkistоn milliy ensiklоpеdiyasi”dаn  Аbrоr Hidоyatоvgа  оid mаtnni 
o‘qing.   
                                                   

---

 
76 
 
 
O`ttiz birinchi mashg`ulot  
 
31.Yonma-yon keladigan undoshlarning imlosi:  
 
baland, Samarqand, poyezd; do‘st, artist, g‘isht kabi so‘zlarda d, t  tovushi 
ba’zan aytilmasa ham, yoziladi. 
metall, kilogramm, kilovatt, kongress  kabi o‘zlashma so‘zlar oxirida bir 
undosh aytilsa ham, ikki harf yoziladi. Lekin bunday so‘zda xuddi shu tovush bilan 
boshlanadigan qism qo‘shilsa, so‘z oxiridagi bir harf yozilmaydi: metall +lar = 
metallar, kilogram+mi= kilogrammi kabi. 
 
Quyidagilardan qo‘sh undoshli va qator undoshli so‘zlarni ajratib 
yozing.Namuna: qo‘sh undoshli  – malla, g‘alla; qator undoshli  – kasr, kadr. 
 
Dars, darz, stol, achchiq, yetti, ikki, daraxt, muallim, soat, fahm, zehn, sabr, 
jizza, munajjim, muqaddas, sport, rang, mas’h, taxt, karaxt, mutaxassis, serjant, 
tank, durroj, taalluqli, qarz, qars, million, tunnel, tennis, sinf, favvora, tinchlik, 
issiq, meshshan, abssess, ammiak, assotsiatsiya, farzand, doktorant, ekspluatatsiya, 
fayz, faxr, hukm, quvvat, komissiya, kodeks, konspekt, kredit, bank, qadr,ong.  
 
 
Matnni o‘qing. 
 
Hassos daryo 
Tog‘ay Murodning ilk asarlarini o‘qiganda, ularning kutilmagan poeziyasi 
meni  o‘ziga rom etdi. Esimizda, o‘sha asarlar dunyoga kelib o‘qilayotganda juda 
ko‘pchilik  o‘quvchilarga va qalam ahllariga bu kutilmagan poeziya shunday juda 
chuqur taassurot qoldirgan edi. Ular yaqin-yiroq adabiyotlar sarhadlari va ufqlariga 
qaraganda ham o‘xshashi yo‘q adabiy-badiiy hodisalar ekanligi ko‘rinib turardi.   
Gruzinlarning Pirosmani degan rassomi o‘tgan. Uning suratlari barchasi xuddi 
juda talantli bolalar chizgan suratlarga o‘xshaydi. Buni primitivizm ham deyishadi. 
Yaxshi  ma’noda. Pirosmani  shu o‘ta  odmi suratlarida gruzinning qiyofasi, 
gruzinning to shoirligi – san’atkorligi va o‘z-o‘ziga bo‘lgan ishonchini juda yorqin 
va takrorlanmas tarzda aks ettirgan. Pirosmanining Tog‘ay Murodga hech aloqasi 
yo‘q. Lekin Tog‘ay Murod ham xuddi shu gruzin rassomi kabi takrorlanmas, 
xalqonadir. 

---

 
77 
Tog‘ay Murodni o‘qisangiz,  odam dam-badam to‘lib ketadi. Yig‘i. Zavq-
shavq. Ilhomga. Tog‘ay Murod bu –  To‘polon daryo. Uni men dunyodagi eng 
chiroyli daryolardan biri deb bilaman. Voy, bu daryoning sho‘xligi! Voy, bu 
daryoning  o‘ziga odamni sig‘dirmasligi! Bir kaft suv ololmaysiz! Bir zum 
oyog‘ingizni rohat to‘lqiniga sololmaysiz. Qo‘ymaydi! Shitob bilan oqizib ketadi. 
Chirpirak qilib yuboradi. Lekin butun Surxon uning bois gul-gul yashnaydi, 
ochiladi, tiriklik  qo‘shig‘ini aytib jar soladi. 
Niagara Amerika diyoridagi shoirlarni yaratganmi, yaratmaganmi, 
aytolmayman. Lekin To‘polon daryo Surxonda Tog‘ay Murodni yaratgan. Unga 
o‘z shaddod shoirligidan ulug‘  ulush ato etgan. Meni bu ikki ulug‘vor hassoslik 
doim hayratga soladi. Bu ikki daryo bo‘yida doim odamning bag‘ri kengayganday, 
yayraganday, dunyoning tahlil etib bo‘lmas sirlariga oshno bo‘lganday sezadi 
odam o‘zini.(I.G‘afurov)                     
                        Savol va topshiriqlar: 
1. 
Tog‘ay Murodning qanday asarlarini o‘qigansiz? 
2. 
Ularda oddiy va samimiy insonlarning tasvirlanishini izohlab 
bera olasizmi? 
3. 
Adibning quyidagi asarlaridan bittasini topib o‘qing. Uning 
mazmunini  o‘rtoqlaringizga gapirib bering: “Yulduzlar mangu yonadi”, 
“Ot kishnagan oqshom”, “Oydinda yurgan odamlar”, “Momo yer 
qo‘shig‘i”, “Otamdan qolgan dalalar”