Otabek Ruziyev 4-kurs 405-guruh Mustaqil ish Tovushlarni farqlashga tayyorlash bosqichiga metodik tavsifnoma. Reja

Otabek Ruziyev 4-kurs 405-guruh 
Mustaqil ish
tovushlarni farqlashga o‘rganadilar. «Tovush va harflar» bo‘limida o‘quvchilar 
nutq tovushlarini eshitib va talaffuz qilib, ularni bir biridan farq qiladigan 
holatlarni, adabiy til talaffuzi qoidalarini o‘rganadilar. So‘zni fonetik va 
morfologik tahlil qilishga asoslanuvchi imlo qoidalarini o‘zlashtirgan holda hatosiz 
yozish ko‘nikma va malakalarini hosil qilish ishlariga ham dasturda alohida o‘rin 
ajratilgan. Amaliy mashqlar asosida o‘quvchilar buyum va narsalarning nomi, 
harakati, sifatini bildiradigan so‘zlarni o‘zlashtirib oladilar. So‘z voqelikdagi 
buyum yoki hodisani ifodalab, ma’no bildirishini, gap tarkibida, ayniqsa, 
bog‘lanishli matnlarda yangi-yangi ma’no kasb etilishi mumkinligini, shakl 
jihatdan turlicha bo‘lgan so‘zlar bir hil yoki yaqin ma’no bildirishini, shuningdek, 
ba’zi so‘zlarning ma’no jihatidan bir-biriga qaramaqarshi bo‘lishini o‘rganadilar. 
Fikrni aniq ifodalash uchun ma’no jihatidan mos so‘zni tanlash zarurligini anglab 
oladilar. Leksik mashqlar birinchi sinfdanoq boshlanib, muntazam ravishda 
izchillik bilan mantiqiy mashqlar bilan qo‘shib olib boriladi. Dasturning «So‘z 
tarkibi» bo‘limida o‘quvchilarga o‘zak va o‘zakdosh so‘zlar haqida tushuncha 
beriladi, so‘zlarning o‘zgarishi va yasalishi haqidagi tasavvurlari kengaytiriladi. 
Ular o‘zak, so‘z yasovchi va so‘z o‘zgartuvchi qo‘shimchalarni ajratish, o‘zaklarni 
bir biri bilan qiyoslash, tarkibi bilan o‘hshash o‘zaklarni og‘zaki va yozma nutqda 
to‘g‘ri ishlata olish ko‘nikmalarini egallab olishlari lozim. «So‘z turkumlari» 
bo‘limida mavzular aqli zaif o‘quvchilarning og‘zaki hamda yozma nutqini 
rivojlantirib, kelajakda mustaqil hayot kechirishda zarur 23 bo‘lgan bilim, 
ko‘nikma va malakalarni shakllantirishga mo‘ljallangan hajmda berilgan. «Gap» 
nomli bo‘limda nutqni gaplarga bo‘lish, ifoda maqsadiga ko‘ra darak, so‘roq, 
undov gaplar tuza bilish, gap ohirida tinish belgilarining ishlatilishini o‘rganish 
kabi talablar qo‘yilgan. O‘quvchilar gapning bosh bo‘laklari: ega va kesim, 
ikkinchi darajali bo‘laklari haqidagi tushunchalarga ega bo‘lib, gapning uyushiq 
bo‘laklari, sodda va qo‘shma gaplarni og‘zaki va yozma nutqida to‘g‘ri ishlata 
bilishlari lozim. Dasturda gap haqida mustaqil hayotda zarur bo‘lgan barcha 
m’lumotlarni berilishi talab etilgan. «Bog‘lanishli nutq». Yordamchi maktab 

---