Основы биохимии. Лекция №4

Inson genomining replikasiyasi uchun sakkiz soat vaqt kerak bo‘ladi. E. coli ning replikasiya tezligi bir sekundda mingta nukleotid polimerizasiya uchrasa, eukariotlarda bu jarayon o‘n marta sekin ketadi. Ya'ni bir sekundda 100 juft azot asoslari polikondensasiyalanadi. Har bir replikon bir soatda sintezlanadi. Eukariot organizmlarda replikasiya tezligini sekin bo‘lishi oqsil ishtirokida nukleosomalarning shakllanishi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Prokariot organizmlardagi DNK-polimerazalar eukariotlarga nisbatan bir necha barobar faol ekanligi aniqlangan.

• Inson genomining replikasiyasi uchun sakkiz soat vaqt kerak bo‘ladi. E. coli ning replikasiya tezligi bir sekundda mingta nukleotid polimerizasiya uchrasa, eukariotlarda bu jarayon o‘n marta sekin ketadi. Ya'ni bir sekundda 100 juft azot asoslari polikondensasiyalanadi. Har bir replikon bir soatda sintezlanadi. Eukariot organizmlarda replikasiya tezligini sekin bo‘lishi oqsil ishtirokida nukleosomalarning shakllanishi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Prokariot organizmlardagi DNK-polimerazalar eukariotlarga nisbatan bir necha barobar faol ekanligi aniqlangan.

Telomeralar

• Xromosomalarning oxirigi qismini telomeralar (yunoncha “telos” – oxirigi, “meros” - qism) deb atalib, genetik axborotni o‘zida tutmaydigan dezoksiribonukleotidlar mavjud. Xromosomaning bu bo‘lagi replikasiyaning to‘g‘ri ketishini va DNKni endonukleaza fermentlaridan muhofaza qiladi. Xromosomaning mazkur molekulasidagi nukleotidlar tandemli (ketma-ket qatorlari) ko‘p marta qaytariladigan bo‘limlardan iborat. Ketma-ket qatori qaytriladigan nukleotidlarning soni aksariyat oltitadan iborat bo‘lib, xromasomaning bu qismi 20 tadan 70 gacha qaytarilishi mumkin. Telomerlarning strukturasini stabil holda saqlab turishda maxsus oqsillar ishtiok etadi. Qaytarilovchi telomerlardagi nukleotidlar qatori turg‘un-konservativ bo‘lib, umurtqalilarda TTAGGG, hamma hashorotlarning xromasoma yakuni TTAGG, ko‘pchilik o‘simliklarning telomerlari TTAGGG ketama-ketlik bilan tamomlanadi. Telomerlar turg‘un bo‘lganligi uchun xromasomani oxirigi qismi boshqa DNK bo‘laklari bilan bog‘lanmaydi

•