O‘rta maxsus ta’lim vazirligi begzod Xodjayev, Abdushukur Choriyev, Zuxra Saliyeva

Pedagogika fani metodologiyasi bilim va faoliyat tizimi sifatida.
Pedagogika fanining metodologik tizimi qator komponentlarni o‘z ichiga oladi. 
Pedagogikaning obyekti va predmeti.
Ilm-fan obyekti – mazkur fan tadqiq 
etuvchi voqelik sohasidir. Masalan, ijtimoiy-gumanitar fanlarning obyekti inson 
bilan bog‘liq madaniy hodisalardir. Pedagogika fanining obyekti yaxlit pedagogik 
jarayon bo‘lib, u zamonaviy bosqichda faqat bilimlarning shakllanish bosqichi, 
insonning intellektual salohiyatining 
rivojlanishi bilan belgilanmaydi. 
V.V.Serikovning qayd etishicha: “Ta’lim olganlik o‘zlashtirilgan ma’lumotlarni 
bor holaticha qayta takrorlash va bilimdonlik yoki “ko‘p bilimga egalik” bilan 
qiyoslanmaydi, balki ko‘plab sohalarda chuqur bilimga ega bo‘lishni taqozo etadi. 
Bu esa bilimlar dunyosida yuzaga kelgan masalani echish uchun keraklisini tanlay 
bilish va mustaqil tadqiqot o‘tkazish va ana shu asosda yangi bilimlarni izlab 
topish va o‘rganilayotgan fan sohasida yaratilayotgan ekologik, ijtimoiy, axloqiy 
natijalarni baholay olish, ya’ni mutaxassislar ta’kidlashganidek, gumanitar 
ekspertizani o‘tkaza olish ko‘nikmasidir”. YAxlit pedagogik jarayon – bu ta’lim va 
tarbiya birligidir. 
Ta’lim va tarbiya masalasini turli fanlar tadqiq etishi mumkin. Ta’lim-
tarbiya esa ko‘p qirralidir. Ta’lim-tarbiya sotsiologiya, falsafa, psixologiya va 
boshqa fanlarning o‘rganish obyekti bo‘lib, turli rakurslarda o‘rganiladi: qadriyat; 
madaniyat komponenti; ijtimoiylashuv; dinamik va statistik tizim; o‘qituvchi va 
o‘quvchining o‘zaro faoliyati; jarayon; natija; mustaqil ta’lim; boshqaruv va 
loyihalashtirish obyekti; ta’lim xizmatlari sohasi va h.k. Har bir fan muayyan 
rakurs, dolzarb tadqiqot masalalari, tushuncha doirasi, nazariy va metodologik 
pozitsiyalar kontekstida voqelik obyektini o‘rganadi va bu bilan tadqiqot 
predmetini loyihalashtiradi. 
E.G.Yudin nuqtai nazariga ko‘ra, o‘rganish obyekti, tadqiqot muammosi, 

---

11 
metodologik vositalar tizimi (obyekt qismlarga ajratib o‘rganiladigan va tadqiqot 
muammosi asosida shakllantiriladigan tushunchalar; obyektni o‘rganish tamoyillari 
va metodlari; tadqiqot jarayonlari) va ularni qo‘llashning izchilligi – tadqiqot 
predmetini yaratadi
. 
Pedagogika voqelikning mazmun-mohiyatini o‘rganadi, qonuniyatlarini 
aniqlaydi, pedagogik o‘zaro ta’sirning mohiyati, pedagogik jarayonni 
loyihalashtirish va amalga oshirish shakl, metod, vositalari va texnologiyalari, 
uning sifat va samaradorligi mezonlarini ishlab chiqadi.