O‘rta maxsus professional ta`limi I. A. Karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti huzuridagi angren kon metallurgiya texnikumi

Mavzuga oid masala va mashqlar.
1. Ketonlar qaysi guruh moddalari bilan izomer hisoblanadi?
2. Ketonlarning aldegidlarga o‘xshash va farqli belgilarini aytib bering.
3. C5H10O tarkibga ega bo‘lgan keton struktura formulalarini yozing va ularni nomlang.
4. C4H8O tarkibga ega bo‘lgan keton struktura formulalarini yozing va ularni nomlang.

Mavzu-24 Bir asosli va ko‘p asosli karbon kislotalar xossalari
.
Reja

1.Oksibirikmalarni o‘rganish.

2.Bir asosli karbon kislotalar ahamiyati
3.Ko‘p asosli karbon kislotalar ahamiyati

Nomenklaturasi : To‘yingan bir asosli kislotalarni nomlashda, ko‘pincha ularning trivial nomlaridan foydalaniladi. Bu nom kislota qanday xomashyodan olinganligini ko‘rsatadi. Masalan, ularning birinchi vakili H—COOH chumoli kislota deb ataladi, chunki dastlab chumolidan ajratib olingan. Xuddi shunga o‘xshash, valerian kislota – Valeriana o‘simligining ildizidan olingan.Sistematik nomenklaturaga ko‘ra, kislotalarning nomi tegishli uglevodorod nomiga kislota so‘zini qo‘shish bilan hosil qilinadi:

Tarmoqlangan zanjirli vakillarini nomlashda: avval eng uzun zanjir tanlanadi va karboksil guruh tomondan raqamlanadi. Bu holatda karboksil guruh birinchi deb hisoblanadi. Zanjir tarmoqlangan qismidagi radikallar joylashgan uglerod raqami, so‘ng radikali nomi aytiladi. Asosiy uglerod zanjiridagi
uglerodlar soniga mos alkan nomi va kislota so‘zi qo‘shib aytiladi
Fizik xossalari.Karbon kislotalarning quyi vakillari odatdagi sharoitda suyuqlik, yuqori molekular yog‘ kislotalar suvda erimaydigan qattiq moddalardir.
Kimyoviy xossalari. Karbon kislotalar anorganik kislotalar kabi xossalarga ega, metallar, metall oksidlari va ishqorlar bilan reaksiyaga kirishib tuzlar hosil qiladi.



Mavzuga oid savol va topshiriqlar

1.Karbon kislotalar tarkibiga qaysi funksional guruh mansubligini aniqlang.

2.Bir va ko‘p asosli karbon kislotalarning farqi
3.Karbon kislotalarni tarixiy nomlasak ham bo‘ladimi
4.Insonga ma`lum bo‘lgan birinchi karbon kislota
5.Kimyoviy xossalarini namoyon etuvchi rekasiya tenglamalarini yozing va izohlang.