O‘rta maxsus professional ta`limi I. A. Karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti huzuridagi angren kon metallurgiya texnikumi

O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:
1.Uglevodorodlarning tabiy manbalarini sanab bering.
2.Toshko‘mirdan foydalanishdagi ayrim xavfsizlik choralari haqida fikr mulohaza yuriting.
3.Neftni krekinglashda olinadigan mahsulotlarni sanang.
4.Tabiy gazdan hozirgi kunda yoqilg‘i sifatida keng qo‘llashning ahamiyati
5.Kreking so‘zining lig‘aviy ma`nosi
Mavzu-21: Kislorodli organik birikmalar.Bir atomli spirtlar
Yakuniy nazorat
Reja
1.Kislorodli organik birikmalar nima va ularga nimalar kiradi.
2.Bir atomli spirtlar nomeklaturasi va izomeriyasi
3.Fizik kimyoviy xossalarini o‘rganish.




Fizik xossalari. Spirtlarning dastlabki to‘rt vakillari suyuqliklar bo‘lib o‘ziga xos hidga ega. Yuqori spirtlar (C12H25OHdan boshlab) qattiq moddalardir va ular suvda amalda erimaydilar. Spirtlarning molekular massasi ortishi bilan qaynash temperaturasi ham ortib boradi.Тegishli uglevodorodlarga qaraganda spirtlarning qaynash harorati anchagina yuqori. Bunga sabab spirtlarda molekulalararo vodorod bog‘lanishning borligidir. Spirtlar va suv molekulalarida vodorod bog‘ kislorod atomlaridagi
erkin elektron juftlar hisobiga hosil bo‘ladi: bir molekuladagi kislorod atomi boshqa molekuladagi vodorod atomi bilan o‘zaro molekulalararo vodorod bog‘lanish hosil qiladi. Vodorod bog‘lar spirt molekulalari o‘rtasida ham, shuningdek, spirt bilan suv molekulalari o‘rtasida ham yuzaga kelishi mumkin.
Ishlatilishi. Etanol tibbiyotda dezinfeksiyalovchi vosita sifatida ishlatiladi. Haroratni o‘lchashda termometrlarda ishlatiladi. Etil spirt organizmga kuchli ta’sir etadi. U asab tizimi, ovqat hazm qilish a’zolarini va yurak qon-tomirlarining ish faoliyati ishdan chiqib og‘ir kasalliklarga olib keladi.


Mavzuga oid masala va mashqlar
.1. Spirtlarning qaynash harorati tegishli uglevodorodning qaynash haroratidan baland bo‘lishining sababi nimada?
2. 18 g propil spirtining yetarli miqdordagi natriy metali bilan ta’sirlashishidan qancha hajm (l n.sh.) vodorod olish mumkin?
3. 23 g etil spirtining yetarli miqdordagi natriy metali bilan ta’sirlashishidan qancha hajm (l n.sh.) vodorod olish mumkin?
4. 9,6 g metil spirtining yetarli miqdordagi natriy metali bilan ta’sirlashishidan qancha hajm (l n.sh.) vodorod olish mumkin?