O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

51-mashq. Ko‘chiring. So‘z birikmalarini ajrating. Тobe bo‘lakdan hokim bo‘lakka chiziqcha tortib, chiziqchaning tepasiga ularning bog‘lanish usullarini yozib qo‘ying.

1. Тarixni anglash orqali insonda o‘zining inson ekanligini anglash qobi­liyati shakllanadi. 2. Inson tarixning yaratuvchisi, ishtirokchisi, uni dunyo­ga keltiruvchi eng oliy xilqat ekanligini va bu rad etib bo‘lmas haqiqat, tengsiz qadriyatligini tan olamiz. 3. Insoniyat tarixi bu har birimizga bog‘liq bo‘lgan, o‘zligimizni ko‘rsatadigan, bizning olis shajaramizni, nasl-u nasa­bimizni, insoniy qadr-u qimmatimizni belgilaydigan muqaddas va mo‘tabar voqelikdir. 4. Biz g‘olib chiqmoqchi ekanmiz, bunda bizga yangicha g‘oya kerak. Bu g‘oyaning zamirida xalqimizning o‘zligini anglashi yotadi. Haqqo­niy tarixni bilmasdan turib esa o‘zlikni anglash mumkin emas. 5. Har bir yangi avlod yangi tarixni taqozo etadi, uni yaratadi, takomillashtiradi, uni o‘z dunyoqarashi va manfaatlari doirasida vujudga keltiradi.

(«Fidokor» gazetasidan)


52-mashq. Quyidagi savollar va topshiriqlarga javob bering.

1. Тeng bog‘lanishdagi teng bog‘lovchi vositalarni ayting.

2. So‘z birikmasining kesimlik shakliga ega emasligini tushun­tiring.
3. Hokim qism bilan tobe qismni bir-biridan qanday farqlash mumkin?
4. Тobe bo‘lak hokim bo‘lakka qanday vositalar yordamida bog‘­lanadi?
5. Kelishik va ko‘makchilar o‘rtasidagi sinonimiyani tushun­tiring.
6. So‘zlar o‘zaro birikishi uchun mantiqiy bog‘liqlik kerakmi? Misol bilan isbotlang.
7. Badiiy nutqda so‘z birikmalari qanday bo‘ladi? Misollar bilan tushuntiring.
8. So‘z birikmasida sabab ma’nosi ifodalanib kelganda deb, uchun, tufayli bog‘lanishlari o‘zaro sinonimlik hosil qila olishini misollar bilan tushuntirib bering.
9. Chiqish kelishikli birikmalar qaratqich va jo‘nalish kelishikli birikmalar bilan, jo‘nalish kelishikli birikmalar esa qaratqichli birik­malar bilan sinonimik munosabatga kirishishini misollar bilan isbot­lang.
10. Xalq maqollarida, gazeta sarlavhalarida ko‘makchilar­dan emas, asosan kelishiklardan foydalanish sababini misollar bilan tushuntiring.