O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

Juda muhim. Quyidagi vositalar teng bog‘lovchi vazifasini bajaradi.
I. a) biriktiruvchi bog‘lovchilar: va, hamda (ko‘pincha va o‘rnida bilan ko‘makchisi ham qo‘llanadi. Masalan, Oygul va Baxtiyor; Oygul bilan Baxtiyor.
b) zidlov bog‘lovchilari: ammo, lekin, biroq.
d) ayiruv bog‘lovchilari: yo, yoki, yo-yo, goh-goh, dam-dam.
II. Bog‘lovchi vazifasidagi yuklamalar:
a) gumon yuklamasi: na...na...
b) kichraytiruv va ta’kid yuklamasi: -u (-yu), -da.


O‘ylang: Uyushiq bo‘laklarning teng bog‘lanishga nima aloqasi bor?
Тayanch tushunchalar: teng bog‘lanish, tobe bog‘lanish, teng bog‘­lovchilar, sanash ohangi.
Quyidagi maqolning ma’nosini izohlang, so‘zlarning bog‘lanish yo‘llarini aniqlang.


Ona bilan bola —
gul bilan lola.


33-mashq. Matnni o‘qing, so‘zlarning bir-biriga bog‘lanish yo‘llari haqida fikrlang.


Ikki mulla

— Keyingi vaqtlarda ko‘zlarim xiralashib qolyapti, — debdi birinchi mulla.

—Nega? — deb so‘rabdi ikkinchi mulla.
— Nazarimda, kitobni ko‘p o‘qiganimdan bo‘lsa kerak.
— Bilasizmi, — debdi ikkinchi mulla, — meniki aksincha. Ilgari ko‘zlarim xiraroq edi. Kitobni ko‘p o‘qiyverganimdan ko‘zlarim katta-katta ochilib, borgan sari ravshan tortyapti.


34-mashq. Тeng bog‘lanishli so‘z qo‘shilmalarini aniqlab, ularga tavsif bering.

ISLOMNING MOHIYAТI

Ma’lumki, koinotdagi barcha narsa muayyan va ma’lum qonun­ga bo‘ysunadi. Quyosh, oy hamda yulduzlar umumiy bir qoidaga itoat etib, undan qilcha ham chetlashmaydi. Yer ham o‘z o‘qi atrofida aylanar ekan, koinot qonun-u qoidalaridan zig‘ircha ham chetga chiqmaydi. Suv, havo, yorug‘lik va harorat ham max­sus tartibga bo‘ysunadi. Jonsiz narsalar, o‘simliklar bilan jonivor­larning ham o‘ziga xos qonuni bo‘lib, shu qonun taqozosi bilan harakatga keladi, yashab o‘tadi. Chuqurroq o‘ylab qaraganimizda, hatto insonning ham tabiat qonunlariga bo‘ysunayotgani ma’lum bo‘ladi, chunki u qonunga muvofiq holdagina nafas oladi, suvga, oziqaga, yorug‘likka, haroratga bo‘lgan ehtiyojini his qila oladi. Inson vujudining har bir harakati: qonining aylanishi, nafas olishi, shuningdek miya, oshqozon, o‘pka, asab, qo‘l, oyoq, til, ko‘z, burun va quloq kabi a’zolari ham qonunga bo‘ysunadi. Bu a’zolar ma’lum o‘lchamga binoan o‘z vazifalarini ado etadi.

Osmondagi eng katta sayyoradan tortib, yerdagi eng kichik qum zarrasigacha, boshqacha aytganda, koinotdagi har bir narsa bo‘ysunayotgan va uzluksiz itoat etayotgan mana shu umumiy qonunni ulug‘, qudratli Olloh chiqargan. Modomiki, yer-u osmon­lardagi barcha narsa mana shu qonunga bo‘ysunar ekan, demak, butun olam shu qonunni chiqargan qudratli zotga itoat etadi, uning farmoniga bo‘yin egadi. Mana shuning o‘zidan ham ko‘rinib turibdiki, islom — butun koinotning dini.