|
Parametrlari
OÃX-8Á
Ish unumdorligi, l/min
300
Eng yuqori shlam bilan boyigan tozalangan
eritma, %
15
Eng yirik zarracha o‘lchami, mm
3
Òozalangan eritmadagi shlam miqdori, %
1
Elektrodvigatelning quvvati, kW
4,5
Gabarit o‘lchamlari, mm:
Uzunligi
1,67
Eni
4,20
Balandligi
1,42
Qurilmaning massasi, kg
0,28
191
,
10
g
H
P
P
bu yerda, P—gil eritmasi zichligi, kg/m
3
; H—quduq chuqurligi, m.
Gil eritmasining qovushqoqligi ÂÁÐ-1 rusumdagi viskozimetr
bilan aniqlanadi (9.4-rasm) va uning tarkibiga ichki diametri
5 mm bo‘lgan metall naychaga ega bo‘lgan va hajmi 700 sm
3
bo‘lgan
voronka 1, setka 3 va hajmi 500 sm
3
bo‘lgan krujka 2 kiradi.
Gil eritmasi qovushqoqligi quyidagi tartibda aniqlanadi:
o‘lchov asbobining tozaligi tekshirib bo‘lingach, voronka ustiga
setka joylashtiriladi, metall naycha barmoq bilan berkitiladi va
uning ichiga to‘lguncha eritma solinadi, so‘ng krujka gorizontal
tekislikka qo‘yiladi va voronkadagi suyuqlik ochiladi, sekundo-
mer ishga tushiriladi. Krujka eritmaga to‘lgach, sekundomer
to‘xtatiladi. Sekundomerda qayd etilgan vaqt gil eritmasining
9.3-rasm.
Areometr AÁÐ-1:
1—yechiladigan yuk; 2—berkitgich; 3— kompensatsion yuk;
4—ballast; 5—o‘lchov stakani; 6—asos; 7—poplavok;
8—sterjen; 9—silindrik idish; 10—shkala.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1,724
1,623
1,421
1,328
1,219
1,118
1,017
1,017
0,915
192
qovushqoqligini xarakterlaydi. O‘lchov ikkita bir xil natija olingun-
cha qaytariladi.
Viskozimetrning sozligi davriy ravishda tekshirib turiladi. Buning
uchun 500 sm
3
suvning oqib tushish vaqti — 14,5
15,5 s o‘lchov
qilib olinadi.
Normal gil eritmasining qovushqoqligi Ò = 18—22 s ni tashkil
etadi. Mustahkam bo‘lmagan jinslarni burg‘ilashda va yuvish
suyuqliklari yutilgan sharoitlarda qovushqoqlik 30—50 s gacha
oshiriladi.
Gil eritmasi tarkibidagi qum miqdori metall tindirgich OM-2
asbobi bilan protsentlarda aniqlanadi (9.6-rasm) va u o‘lchov
krujkasi 2, tindirgich va shisha menzurka 3 dan iborat bo‘ladi.
Qum miqdori quyidagi tartibda aniqlanadi: tindirgichning yarmi-
gacha toza suv quyiladi va uning ustiga 50 sm
3
(qopqoq hajmiga
teng qilib) o‘lchanayotgan gil eritmasi quyiladi, so‘ng tindirgich-
dagi tirqishdan chiqquncha suv quyiladi, qopqoq yopiladi va
tirqishni barmoq bilan to‘sib, asbobni gorizontal holatda 30 s
davomida aralashtiriladi, keyin vertikal holatda 1 minut davomida
tinch holatda qoldiriladi. Shisha menzurkada cho‘kib qolgan qum
9.4-rasm. Viskozimetr BÁÐ-1:
1—voronka; 2—elak; 3—o‘lchov krujkasi.
700 sm
3
500 sm
3
193
miqdori undagi shkala bo‘ylab olinadi va olingan qiymat ikkiga
ko‘paytiriladi, bu esa gil eritmasidagi qum miqdorini protsentlarda
ifodalaydi.
Normal gil eritmalaridagi qum miqdori 4 % dan oshmasligi
lozim. Eritmadagi qum miqdorining ortishi natijasida eritmaning
abrazivligi ham ortadi, bu esa burg‘ilash nasosi detallari va burg‘ilash
quvurlarining yeyilishiga olib keladi.
Gil eritmalarining suv berish qobiliyati deb ularning tarkibidagi
suvning g‘ovak jinslarga singib ketishiga aytiladi va buning natijasida
quduq devorlari gil qatlami bilan qoplanadi (9.5-rasm). Gil
eritmalarining suv berish qobiliyati B harfi bilan belgilanadi.
30 minut davomida 100 sm
3
gil eritmasidan diametri 75 mm
bo‘lgan qog‘oz filtrdan o‘tgan suv miqdori (sm
3
) suv berish qobi-
liyatini anglatadi. Bunda ortiqcha bosim 0,1 MPa qilib olinadi. Normal
gil eritmalarida suv berish qobiliyati B = 25 sm
3
/30 minutni tashkil
etadi. Burg‘ilash snaryadlari qisilib qolganda va jinslarning qulab
9.5-rasm.
BM-6 o‘lchov asbobi:
1—plunjer; 2—shkalali yuk; 3—vtulka; 4—nina klapan; 5—filtratsion
stakan; 6—rezinkali probka; 7—asos; 8—rezinkali zichlagich;
9—filtratsion qog‘oz; 10—yuvish suyuqligi; 11—moy.
9
8
7
6
5
4
3
2
1
40
30
20
10
0
11
10
194
tushishi mumkin bo‘lgan sharoitlarda B = 5—6 sm
3
/30 minut
qilib olinadi.
Gil eritmalarining barqarorligi deb, ularning uzoq muddat
davomida ajralib qolmasligi hamda mayda va qattiq gil zarrachalarini
muallaq holatda ushlab turish qobiliyatiga aytiladi.
Barqarorlik ko‘rsatkichi gil eritmasining 1 sutka davomida pastki
va yuqorigi qatlamidagi zichliklar farqi bilan aniqlanadi (9.7-rasm).
Bu farq normal gil eritmalari uchun p = 20—50 sm
3
/30 min
bo‘lishi kerak.
Sutkalik tinish yoki eritmadan tinish natijasi ajralib qoladigan
suv miqdori bilan xarakterlanadi. Gil eritmasining 24 soat davomi-
dagi tinch holatida gil eritma zarrachalarining muallaq holatda
qolishini bildiradi. Normal geologik sharoitlar uchun bu ko‘rsatkich
3—4% ni tashkil etadi.
Gil eritmalarining sifat parametrlari eritma tayyorlanganda yoki
burg‘ilash jarayonida dala sharoitlarida nazorat qilinadi.
Gil eritmalarining barcha parametrlari ËÃÐ-3 ko‘chma labora-
toriyasi bilan aniqlanadi.
9.6-rasm. OM-2 o‘lchov asbobi:
1—qopqoq; 2—silindr; 3, 5—zichlagichlar;
6 — tiragich; 7—vint.
1
2
3
4
5
6
7
10
0
2
4
8
8
195
Gil eritmasining zichligi AÁÐ-1 areometri bilan, qovshqoqligi
ÂÁÐ-1 viskozimetri bilan; qum miqdori OM-2 tindirgichi bilan,
eritmaning barqarorligi ÖÑ-2 barqarorlik silindri bilan va suv
berish qobiliyati ÂM-6 asbobi bilan aniqlanadi.
Sifatsiz gillardan tayyorlangan eritmalarning parametrlari
reagentlar yordamida yaxshilanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
