Orta Aziyada qollanılg’an kalendarlar. Joba

1. Farvardin-ha’mal (qоy)
2. Ordibexisht-savr (о’giz)
3. Xurdod-javzo (egizak)
4. Tir-saraton (qisqichbaqa)
5. Murdod-asad (arislan)
6. Hrivar-sunbula
7. Mehr -mezon
8. Obon -aqrab (shayan)
9. Ozar-qavs (mergen)
10. Day -jadi (eshki)
11. Baxman-dalv (qawg‘a)
12. Isfand-xut (baliq)
1925-jıl 21-martda Iranda jan’a quyash hijriy kalendarı engizildi. Bul kalendardın’ erası Hijriy, yag’nıy 622-jıldın’ ba’ha’rgi ten’ ku’nliginen baslanıp, a’piwayı ha’m kabisa jıllarının’ uzınlıqları 365 (366 ) ku’nnen ha’r jıldın’ 12 ayından da’slepki altı ayi 31 ku’nnen, keyingi besi bolsa 30 ku’nnen ha’m son’g’ı on ekinshi ayi a’piwayı jılları 29, kabisa jılları bolsa 30 ku’nnen ibarat. Irannın’ usı ra’smiy kalendarında aylar, a’yyemgi aylar atı menen ataladı. Usı kalendarda ku’n sanının’ joqarıdag’ı sıyaqlı bo’liniwleri tosınarlı bolmay, Quyashtin’ jıllıq ha’reketin o’zinde sa’wlelendiredi. Awg’anistan ra’smiy kalendarı da Hijriy-sha’msiy kalendar bolıp, onın’ tiykarında 1911-jılı Iran menen bir waqıtta qabıl etilgen “Burjiy kalendar” turadı. Bul kalendarda aylardın’ atı zodiak juldız gruppalarının’ atları menen ha’mal, savr, jawza, saraton, asad, sumbula, tarezi, aqrab, qawıs, jaddi, dalv ha’m xut dep ju’rgizilip, olarda ku’nnin’ sanı 29, 30, 31 ha’m geyde ha’tte 32 ku’n bolar edi. Sol sebepli da bul kalendar qolaysız edi. Na’tiyjede, 1958-jılg’a kelip (Hijriy-sha’msiy jıl boyınsha 1337-jılı) awg'an kalendarı belgili da’rejede Irannın’ Hijriy-sha’msiy kalendarına jaqınlastırıldı. Bul ushın 32 ku’nlik jawza ayi ku’nlerinin’ sanı 31 ge tu’sirilip, onınshı ay - jaddi a’piwayı jılları 29 ku’nge, kabisa jılları bolsa 30 ku’nga ten’ bolatug’ın etip qayta reforma etildi. Na’tiyjede onın’ da’slepki altı ayi (ha’mal, savr, jawza, saraton, asad, sumbula) Iran kalendarındag’ı sıyaqlı 31 ku’nnen etilip, keyingi jaddidan basqa bes ayi (tarezi, aqrab, qawıs, dalv ha’m xut) 30 ku’n etip belgilendi. Iran ha’m Awg'an kalendarları boyınsha sa’neler tolıq uyqas kelgeni halda a’piwayı jıllarında son’g’ı eki ay dalv ha’m hut bir- birinen bir ku’nge parıq etedi. Hijriy-sha’msiy kalendar jıldın’ arnawlı bir waqittinda ba’ha’rdin’ birinshi ku’ni (nawriz) de baslang’anı ushın ma’wsimler, hawa rayı ha’m ta’biyatda ju’z beretug’ın udayı ta’kirarlanatug’ın ha’diyselerdi gu’zetip barıwda qolay. Sol sebepli da awıl xojalıg’ı menen baylanıslı jumıslardı aparıwda odan paydalanıladı. Hijriy-sha’msiy jıl ayları 622-jıl 21-marttan, yag’nıy keshe ha’m ku’ndizdin’ uzınlıg’ı ten’ bolg’an ku’nnen baslap esaplanadı. Jıl dawam etiw waqiti tap Grigorian kalendarı sıyaqlı 365 yamasa 366 ku’nnen ibarat boladı. Bul esap Quyashtin’ da’wriyligine tiykarlang’anı ushın aylar mudami jıldın’ belgili bir waqittinda keledi.Hijriy-sha’msiy jıl ayları

№