O'rta asr arab adabiyoti

Umaviylar sulolasining vakillari uning qasidalarida vazmin va qat’iyatli, sahiy va muloyim so‘zlovchi hukmdorlar, islom dinining ashaddiy kurashchilari va Allohning sodiq bandalari sifatida ifodalangan. Saroy shoirining umaviylarning islom yo‘lidagi yaxshiliklarini ta’kidlashi tabiiy bo‘lgan. Biroq bu shoirning islomga zarda bilan hujum qilishiga xalal bermagan.

Saroy shoiri bo‘lish al-Axtalning badaviy tabiatiga kam ta’sir etdi. Shoirning tarjimai holini yozganlar ta’kidlashicha, u o‘zining badaviy xislatlarini – qadr-qimmat hissi, jasorat, sahiylik, ezgulik va shu kabilarni – yo‘qotmagan. Al-Axtal qadimgi arab she’riyatining zo‘r ishqibozi bo‘lgan.

Saroy shoiri bo‘lish al-Axtalning badaviy tabiatiga kam ta’sir etdi. Shoirning tarjimai holini yozganlar ta’kidlashicha, u o‘zining badaviy xislatlarini – qadr-qimmat hissi, jasorat, sahiylik, ezgulik va shu kabilarni – yo‘qotmagan. Al-Axtal qadimgi arab she’riyatining zo‘r ishqibozi bo‘lgan.

U An-Nabig’aga qoyil qolgan, Zuheyrga taqlid qilishga uringan. Al-Axtal saroydagi o‘z mavqeini Xira va Hasaniylar hukmdorlari huzurida An-Nabig’aning mavqei bilan qiyoslashni yaxshi ko‘rgan. Al-Axtal An-Nabig’aga taqlid qilib, ko‘pincha ritorik takrorlashlar hamda birinchi arab saroy shoirining boshqa uslubiy yo‘llaridan foydalangan.

U An-Nabig’aga qoyil qolgan, Zuheyrga taqlid qilishga uringan. Al-Axtal saroydagi o‘z mavqeini Xira va Hasaniylar hukmdorlari huzurida An-Nabig’aning mavqei bilan qiyoslashni yaxshi ko‘rgan. Al-Axtal An-Nabig’aga taqlid qilib, ko‘pincha ritorik takrorlashlar hamda birinchi arab saroy shoirining boshqa uslubiy yo‘llaridan foydalangan.

Xalifalar qabilalar o‘rtasidagi raqobatni har tomonlama qo‘llab-quvvatlar hamda shoirlarning qabilaviy vatanparvarligini avj oldiradilar. Badaviy shoirlar umaviylarning hokimiyat tepasiga kelishi sababli davlatning madaniy va siyosiy hayotining markazlariga aylangan Kufa, Basra va Damashqqa o‘z qabilasini sharaflash yoki boshqa qabilaning ustidan kulish uchun kela boshladilar.