Organizmda moddalarning tashilishi va ularning turlari

7. Vezikulyar tashish va uning ahamiyati. Vezikulyar tashish hujayra membranasi orqali yirik molekula va zarrachalarning (oqsillar, membrananing parchalangan qismlar, yot tanachalarning ) tashilishini ta’minlaydi.

Tashish vaqtida tashiladigan modda hujayra membranasining bir qismi bilan o’ralgan pufakchalar yoki vezikulalar hosil qiladi. Sitozning ikki turi farqlanadi - pinositoz (endositoz), bunda modda hujayra tashqarisidan ichiga o’tadi va ekzositoz bunda makromolekulalar hujayradan tashqi muhitga o’tadi. Pinositoz asosan leykositlarda, gistiositlarda, suyak iligi, o’t, jigarda joylashgan retikuloendotelial sistemalarda ko’p uchraydi. Taxmin etilishicha, membranada o’ziga hos glikoproteid (klastrin) bo’lib, membrananing zarrachaga tegib turgan bir qismini cho’zilib kirishiga yordam beradi. Bu jarayonning amalga oshishi ATF energiyasi sarflanishi bilan boradi.

Hujayra ichiga kirgan moddalar lizosomaning gidrolitik fermentlari ta’siriga uchraydi. Yot moddalar, hattoki hujayraga yutilgan bakteriyalar ham shu usulda yo’qotilishi mumkin.

Ekzositoz yirik molekulalar, masalan, oqsillarni sekretsiya qiluvchi hujayralar uchun xos. Tashishning bu mexanizmi atrofga makromolekulalar sekretsiya qiluvchi bez hujayralarida ayniqsa, faol bo’ladi. Bu jarayonda Golji apparatining komponentlari ishtirok etadi.

8. Organ va to’qimalar o’rtasida moddalarning tashilishi. Organ va to’qimalar o’rtasida moddalarning tashilishi. Organizmda moddalarning tashilish joyiga qarab uning quyidagi turlari farq qilinadi: