Organikkimyofani. Organik kimyo fani va uning vazifalari

Organik kimyoning alohida fan sifatida ajralib chiqishiga quyidagilar sabab bo’lgan: organik moddalarning sonining ko’pligi, hozirgi vaqtda ularning soni o’n milliondan ortib ketgan; organik moddalaning inson hayoti faoliyatidagi ahamiyatining katta ekanligi; organik moddalarning o’ziga xos xususiyatlarga ega ekanligi, ularnig barchasi yonuvchan, aksariyati dissotsiatsiyaga uchramaydi va tashqi ta’sirga chidamsiz; organik kimyo yuksak taraqqiy etgan materiyani o’rganadi. Dastlab organik kimyoda radikallar nazariyasi vujudga keldi. Bu nazariyaning tarafdorlari (Dyuma, Berselius, Libix) noorganik birikmalar oddiy radikallardan, organik birikmalar esa murakkab radikallardan (atom yoki atomlar guruhi) tashkil topgan bo’lib, bu radikallar kimyoviy jarayonlar natijasida bir birikma tarkibidan ikkinchi birikma tarkibiga o’zgarmasdan o’tadi deb tushuntirdilar. Nemis olimi Libix achchiq danak moyidan foydalanib tarkibida benzoil radikali – C6H5CO- bo’lgan benzoil aldegidini C6H5CHO; benzoy kislotani - C6H5COOH benzoil xloridni C6H5COCl va boshqalarni ajratib oldi. Organik birikmalarga xlorning ta’sirini o’rgangan Dyuma radikallarning kimyoviy jarayonlar vaqtida o’zgarishlari mumkinligini isbotladi, ya’ni sirka kislotaga xlorning ta’siri natijasida metil radikalidagi vodorodlar xlor bilan almashinishi mumkinligini ko’rsatdi: