Organik sintez texnologiyalari

Polimerlash - nimadir quyi molekulali unumlar ajıralıp chiqmaydigan va boshli kimyoviy kuchlarding nisbatida o'tuvshi, to'yinmagan yoki karbonilli funkciya tutgan monomerlardan polimerlarni sintezlash.


Metil spirti ishlab chiqarish

Metil spirti (metanol) - asosan formaldegidni , shu jumladan dimetilsul'fitni, dimetilftalatnı, metilacetatnı, dimetiformamidni, qasamidetonaciyalıq oralatib -asalardı (tetrametilqorǵasın), ingibitorlarnı, qasamifrizlarni, metilaminni, akril kislotasining metil efirin, laklarni, bo'yashlarni va boshqa unumlarni olish uchun muxim birikma. Toza turida erituvchi sifatida tatbiq qilinadi va motor yonilǵılarınıng yuqori oktanlı qo'shilgan parchalari sifatida foydalanısh mumkin.

Metil spirtini uglerod oksididan va vodoroddan sintezlash
Metil spirti uzoq vaqtlar davomida yog'ochnı quruq haydash yo’llari olib kelinadi. So'ng uni uglerod oksididan va vodoroddan sintezlash, asosiy usulga aylandi. Metil spirtini olishning istiqbolli usuli metandnı va uning gomologların toliq emas okislandirishdir.
Bu usul birinchi marta 1933-yili sanoatlik masshtabta ro'yobga oshirildi. Metil spirti quyidagi reaktsiya bo'yicha paydo bo'ladı:

Bu holatda bosimning ortishi, Le-Shox-shabbael'e prinsipiga yarasha tengmuozanatlik o'ng tomanga aylanishi va metil spirti chiqimining ortishiga sababchi bo'ladi. Temperatura ko'tarilganda tengmuozanatlik chap tomonga olmashadi va metanolning chiqimi pásayadi.
Katalizator nisbatisiz metil spirti ish yuzida paydo bo'lmaydı, bu jarayonning sanoatta qo'llaniladigan katalizatorlar xolos yuqori temperaturalarda faollik ko'rsatadiki. Binobarin metanolnıng sintezi 300 -400 C larda o'tkaziladi. Yuqori bosimni tatbiq dastlabki gazli omixtaning konversiyalanısh darajisini yuqorilatısh imkonini beradi va shuning jo'rligida noo'rin qo'shimcha reaktsiyalarning tezligin kamaytadi:

Bu reaktsiyalarni asosiy reaktsiya bilan solishtirishdan bilinadiganı,

Asosiy reaktsiyaning o'zi hajmning kichikrayishi bilan o'tadi, buning sababidan u yuqori bosimlarda eng yuqori tezlikta yuradi. Quyi bosimlarda bo'lsa asosiy reaktsiyaning tezligi kamayadi, u qo'shimcha reaktsiyalarning tezligi ortib ketadi.
Dastlabki gazli omixtaning SO + 2 N2 katalizator yo’llari bitta marta o'tganda metil spirtiga aylanish saviyasi ish yuzida unchalik ko'p emas - nazariyli hisoblangannan anchagina quyi. Hosilotlik bo'g'otlarda u 5-20 % ti tashkil etadi. Spirtning umumiy chiqimin oshirishlik uchun reaktsiyaga kirishmay qolgan gazli omixta spirti olinib bo'lingandan so'ng toza omixta qo'shilib, kontaktlashtirish uskunasi qaytariladi, ya'ni jarayon uzliksiz sikllik sxemada o'tkaziladi.
Metil spirti sintezida qo'llanilichi, ko'pchilik katalizatorlarnıng tarkibida Sink oksidi bo'ladi. Katalizatorning foydalanish muddatin uzaytısh va uning yuqori temperaturalarning ta'siriga chidamliligini oshirishlik uchun, Sink oksidi boshqa oksidlar bilan, ko'pincha mis va xrom oksidlari bilan aralashtiriladi. Yuqori temperaturalarga juda barqaror va kontaktlashtirish zaharlariga fahmliligi nisbiy turda quyi bo'lgan katalizator, Sink va xrom oksidlaridan (8 ZnO•Cr2 O3•CrO3) turuvchi katalizator demakdir. Katalizator yengil regeneraciyalanadı va yuqori tanlovshanlıkka ega, jarayonni kerakli tomonga yo'nalishlaydi va noo'rin qo'shimcha reaktsiyalarning yurishin to'xtatadi. Bu yuqori faolliktagi Sink-xromlı katalizato'rni, quruq Sink va xrom oksidlarini xrom angidridining qotishmasi bilan muqıyatlap aralashtirish yo'li bilan olish mumkin ; so'ng vujudga kelgan 8 ZnO•Cr2 O3•CrO3 tarkibdagi pasta formovkalanadı, 110-120 0 S ta quritıladı va metil spirti sintezi o'tuvchi shart-sharoitlarga o'xshagan shart-sharoitlarda reaktsiyalik gazlar bilan joyiga keltiriladi.
Aylanish darajasiga bosim, temperatura va katalizatorlardan tashqari, gazli omixtaning miqyoslik tezligida (1 l katalizator yo’llari 1 soatda o'tgan gazli omixtanıng l lardagi (normal' shart-sharoitlarda ) hajmi (soat -1) miqyoslik tezlik deyiladi.) ta'sir ko'rsatadi. Miqyoslik tezlikning ortishi bilan gazning katalizator massasi yollari bitta marta o'tganda aylanish saviyasi quyiladi. Gazlarni recirkulyaciyalovshı jarayonda miqyoslik tezlikning ortishi metil spirtining umumiy chiqimining yuqorilashiga olib keladi, buning sababi miqyoslik tezlikning ortishiga qaraganda, aylanish darajisiniing sekinlashishi olib keladi.
Yuqori miqyosli tezliklarda katalizator massasida temperaturaning bitta tegis-rek taqsimlanishiga erishiladi va katalizatornıng maxalliy kuyishlarining (peregrevı) oldi olinadi. Kuyishlar g'oyat noo'rin narsa, buning sababi katalizatornıng eskirishin (dazaktivaciyanı) tezlashtiradi, buning oqibati metil spirtining chiqimi kamayadi va ko'p sondagi qo'shimcha unumlar paydo bo'ladı. Jarayonni gazning yuqori miqyoslik tezligida o'tkazish elektr energiyasınıng nisbiy sarflanıshınıng yuqorilashini va uskunalarning tezroq eskirishiga olib keladiganini unutmaslik zurur. Odatta metil spirtining sintezi dastlabki gazli omixtaning 10000-35000 soat -1 miqyoslik tezligida o'tkaziladi.