Organik moddalarning klassifikatsiyasi

Kimyoviy xossalari

1.Sikloalkanlardan faqat siklopropan va siklobutan halqaning uzilishi(alkenlarga o`xshab birikish xos) hisobiga reaksiyasiga kirishadi, qolganlarining xususiyatlari alkanlarnikiga o`xshash o`rin olish reaksiyasiga ega.

Galogenlar ta`siri



+Br₂→…………..

+Br₂→…………..

+Br₂ =

C₅H₁₀ +Br₂→C₅H₉Br + HBr

2………………. siklogeksanni degidrogenlab benzol olgan.

𝑃𝑡 300℃

→ +3H₂

𝑷𝒕 𝟑𝟎𝟎℃

C₆H₁₂ → C₆H₆ + 3H₂

3.Birikish reaksiyasi

+H₂→…………………. (50-70^oC va Pt katalizator)



+H₂→…………………… (300^oC va Pt katalizator)

4.Galogenid kislotalarning ta`siri

+HBr→………………….

5.Nitrolash reaksiyasi. 5 va undan ortiq a`zoli sikllar alkanlar kabi nitrolanadi.(Konovalov reaksiyasi).

………………………………………

6.Yuqori temperature ta`siri.Siklopropan yuqori temperaturada o`zining izomeri

– etilen uglevodorodlariga aylanadi

→…………….

Ishlatilishi

Siklopropan tibbiyotda narkoz sifatida ishlatiladi.

Siklogeksanolni nitrat kislota bilan oksidlanishidan olingan adipin kislota poliamid tola – kapron va neylon olishda ishlatiladi.

Siklogeksanning xlorli birikmasi geksaxlorsiklogeksan – C₆H₆Cl₆ qishloq xo`jaligida ………………….(zararkunandalarga qarshi) sifatida ishlatiladi.

Siklogeksan spirtlarning beshta gidroksil gruppa saqlaydigani – ………… , oltita gidroksil gruppa saqlaydigani – …………….deyiladi. Ular o`stiruvchi moddalar sifatida ishlatiladi.