Organik kimyo Mavzu: Oksikislotalar

Sut kislota tarkibidagi asimmetrik uglerod atomi bilan birikkan guruhlar atom massalarining kamayib borishi bo`yicha quyidagi qatorga joylashadi:

• 
  Sut kislota tarkibidagi asimmetrik uglerod atomi bilan birikkan guruhlar atom massalarining kamayib borishi bo`yicha quyidagi qatorga joylashadi:
  
• 
  -OH>-COOH>CH3>H
  
• 
  Sintetik usul bilan sut kislota olinganda o`ngga va chapga buruvchi kislotalarning teng miqdoridagi aralashmasi hosil bo`ladi. Bu aralashma ratsemat deb ataladi.
  
• 
  Gidroksikislotalar galoidkislotalardan, oksokis-lotalardan, to`yinmagan kislotalardan olinadi.
  

Xossalari jihatidan gidroksikislotalar ham spirt-larning ham kislotalarning xossalarini namoyon qiladi.  -, -va  -gidroksikislotalarning bir-biridan farq qiladigan, o`ziga xos reaksiyasi ularni qizdirishda ko`rinadi.  -gidroksikislotalar-laktid-lar, -gidroksikislotalar-to`yinmagan kislotalar va  -gidroksikislotalar-laktonlarga aylanadi. M-n:

• 
  Xossalari jihatidan gidroksikislotalar ham spirt-larning ham kislotalarning xossalarini namoyon qiladi.  -, -va  -gidroksikislotalarning bir-biridan farq qiladigan, o`ziga xos reaksiyasi ularni qizdirishda ko`rinadi.  -gidroksikislotalar-laktid-lar, -gidroksikislotalar-to`yinmagan kislotalar va  -gidroksikislotalar-laktonlarga aylanadi. M-n:
  

Sut kislotasi tabiatda uch xil shaklda uchraydi. L (+) sut kislotasi birinchi marta go`sht selidan ajratib olingan. (+, -) Sut kislotasi qatiqda, tuzlangan bodringda bo`lib, uglevodlarning sut achituvchi bakteriyalar ta'sirida achishidan hosil bo`ladi.

• 
  Sut kislotasi tabiatda uch xil shaklda uchraydi. L (+) sut kislotasi birinchi marta go`sht selidan ajratib olingan. (+, -) Sut kislotasi qatiqda, tuzlangan bodringda bo`lib, uglevodlarning sut achituvchi bakteriyalar ta'sirida achishidan hosil bo`ladi.
  
• 
  Sut kislotasi oziq-ovqat sanoatida, terilarni oshlashda va matolarni bo`yashda ishlatiladi. Olma kislotasi НООС-СНОН-СН2-СООН, vino kislotasi НООС-СНОН-СНОН-СООН lar ham muhim gidroksikislotalardir. Olma kislotasi ham olmada, ryabinada, maxorkada bo`ladi. Vino kislotasi vinolarning achishi natijasida hosil bo`ladi. Uning kaliyli-natriyli tuzi NaKC4H4O6 4H2O segnet tuzi nomi bilan kimyoviy analizda va radiotexnikada ishlatiladi.