Organik kimyo Mavzu: Oksikislotalar

Organik kimyo Mavzu: Oksikislotalar

Organik kimyo

Mavzu: Oksikislotalar

Oksikislotalar gomologik qatori, izomeriyasi va olinishi

Oksikislotalar olinishi

Oksikislotalar xossalari

Reja:

Tarkibida ham gidroksil guruh, ham karboksil guruh tutgan birikmalar gidroksikislotalar (oksikislotalar) deb ataladi. Boshqacha ayt-ganda ular spirt-kislotalardir. Gidroksil va kar-boksil guruhlarning bir-biriga nisbatan joyla-nishiga qarab gidroksikislotalar  -, -va  - ok-sikislotalarga bo`linadi. M-n:

• 
  Tarkibida ham gidroksil guruh, ham karboksil guruh tutgan birikmalar gidroksikislotalar (oksikislotalar) deb ataladi. Boshqacha ayt-ganda ular spirt-kislotalardir. Gidroksil va kar-boksil guruhlarning bir-biriga nisbatan joyla-nishiga qarab gidroksikislotalar  -, -va  - ok-sikislotalarga bo`linadi. M-n:
  

Oksikislotalardan sut kislotasi, olma kislotasi, vino kislotasi juda qadimdan ma'lum. Bu moddalar ham spirtlar, ham kislotalar kabi reaksiyaga kirishishlari bilan bir qatorda ularga fazoviy izomeriyaning bir turi-optik izomeriya xosdir. Vant-Goff va Le-Bellarning (1871) fikricha molekula tarkibida 4 xil guruh bilan birikkan uglerod (asimmetrik) atomi mavjud bo`lsa, u 2 xil optik izomerlar hosil qiladi. M-n, sut kislotasi shunday izomerlar hosil qiladi:

• 
  Oksikislotalardan sut kislotasi, olma kislotasi, vino kislotasi juda qadimdan ma'lum. Bu moddalar ham spirtlar, ham kislotalar kabi reaksiyaga kirishishlari bilan bir qatorda ularga fazoviy izomeriyaning bir turi-optik izomeriya xosdir. Vant-Goff va Le-Bellarning (1871) fikricha molekula tarkibida 4 xil guruh bilan birikkan uglerod (asimmetrik) atomi mavjud bo`lsa, u 2 xil optik izomerlar hosil qiladi. M-n, sut kislotasi shunday izomerlar hosil qiladi:
  

Bu izomerlarni ko`zgu izomerlari deb ham aytiladi. Ular qutblangan nurni o`ngga(+) yoki chapga (-) bir xil burchakka buradi. Izomerlar soni molekula tarkibidagi asimmetrik atomlarining soni n bo`lganda N=2nga teng. Ular D va L qatorlarga bo`linadi.Bunda D va L harflar nisbiy konfiguratsiya qatorlarining ifodasidir. Bu qator o`nga buruvchi (+) va chapga buruvchi (-) glitserin al'degidlari tuzilishlariga nisbatan olingan qatordir. O`nga buruvchi glitserin al'degidining tuzilishi quyidagicha ko`rsatilgan va u D qatorning boshlovchisi deb belgilangan.

• 
  Bu izomerlarni ko`zgu izomerlari deb ham aytiladi. Ular qutblangan nurni o`ngga(+) yoki chapga (-) bir xil burchakka buradi. Izomerlar soni molekula tarkibidagi asimmetrik atomlarining soni n bo`lganda N=2nga teng. Ular D va L qatorlarga bo`linadi.Bunda D va L harflar nisbiy konfiguratsiya qatorlarining ifodasidir. Bu qator o`nga buruvchi (+) va chapga buruvchi (-) glitserin al'degidlari tuzilishlariga nisbatan olingan qatordir. O`nga buruvchi glitserin al'degidining tuzilishi quyidagicha ko`rsatilgan va u D qatorning boshlovchisi deb belgilangan.
  
•