Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

CO
2
+ H
2
O 
H
2
CO
3
+ Ar – O 
–
Na
+ 
Na
+
HCO
3
+ Ar – OH
 
 
– 
kuchli 
kislota 
suvda 
eriydi 
kuchsiz
kislota 
(suvda erimaydi) 
Ar – OH 
Ar – O
–
OH 
–
 
H 
+
 
fenol (kislota), 
suvda erimaydi 
fenolyat-ion (tuz), 
suvda eriydi 
N – O
H 
O 
magniy 8-oksixinolyat
N 
Mg 
O
N
C – C
H
3
C
CH
3
 
O – N
Ni
N – O
O – N
C – C
H
3
C
CH
3
 
H
nikel dimetilglioksim kompleksi

---

267 
eruvchanligi orqali ajratilishi mumkin: karbon kislotalardan ajratish usuli fenollarning bikarbonat 
eritmalarida erimasligiga asoslangan. 
Manbalari.
Sanoatda fenollarning ko’pchiligi laboratoriya sharoitidagi olinish 
usullaridan foydalanib ishlab chiqariladi. Lekin shu bilan birga ularning maxsus sanoat usullari 
ham ma’lum. Masalan, katta miqdorlarda ishlab chiqariluvchi fenol (aromatik birikmalar orasida 
eng katta miqdor ishlab chiqariluvchi birikmadir) maxsus usulda ishlab chiqariladi. Ishlab 
chiqarilayotgan fenolning asosiy qismi fenol-formaldegid polimeri ishlab chiqarish uchun 
sarflanadi. 
Fenol va krezollarning bir qismi toshko’mir smolasidan olinadi. Fenolning asosiy qismi 
(90 % dan ko’prog’i) sintez qilinadi; bu sintez usullari natriybenzolsulfonatni natriy ishqori bilan 
toblashga, xlorbenzolni natriy ishqorining suvli eritmasi bilan 360 °S
da gidroliziga hamda 
kumol usuliga asoslangan. 
Xlorbenzoldan anilin olish kabi fenol olish ham nukleofil almashinishi reaksiyasi 
hisoblanadi. 
Ba’zi fenollar va ularning oddiy efirlari efir moylaridan ajratib olinadi. Quyida ularning 
ba’zilari berilgan.