Orfografiya va orfoepiya



Download 50,43 Kb.
bet13/16
Sana23.07.2022
Hajmi50,43 Kb.
#844685
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
GRAFIKA ORFOGRAFIYA ORFOEPIYA

Z- s undoshlari
Z (z) harfi til oldi, sirg'aluvchi, jarangli undosh tovushni ifodalaydi. Jonli nutqda so'z oxirida kelgan z tovushi jarangsizlanib, s tovushiga moyil talaffuz qilinadi, biroq asliga ko'ra z yozilaveradi: boramiz - boramis, og‘iz-og‘is, Matiz-Matis kabi. Bu holatni z bilan tugallangan o‘zakka jarangsiz undoshlar qo'shilganda ham kuzatish mumkin: yuz so‘m - yus so‘m, so'zsiz - so‘ssiz, izchil - ischil kabi.
S (s) harfi til oldi, sirg'aluvchi, jarangsiz undosh tovushni ifodalaydi. E, i unlilaridan oldin kelganda yumshoq talaffuz etiladi: sezgi, sekin, silamoq, sim kabi.
J - sh undoshlari
J (j) harfi til oldi, portlovchi, jarangli undosh tovushni ifodalaydi. Sof o‘zbekcha so'zlarda portlovchi tovush tarzida, fors-tojikcha va ruschao'zlashmalarda sirg'aluvchi tovush kabi talaffuz qilinadi. Qiyoslang: jon, ajoyib, jajji - portlovchi dj; ajdar, mujda, janr -sirg'aluvchi j. Jonli nutqda ch yoki sh tovushlariga moyil aytiladi, ammo asliga muvofiq yoziladi: toj - toch, boj - boch, garaj - garach, massaj- massash kabi.
Sh (sh) harfi til oldi, sirg'aluvchi, jarangsiz undosh tovushni ifo­dalaydi. Til oldi undoshlari bilan kelganda yumshoq, orqa qator unlilar bilan yonma-yon kelganda esa qattiq talaffuz qilinadi: shirin, ishkal, shol, sho'x kabi.
Rus tili orqali o'zlashgan so'zlarda yumshoq va cho'ziqroq aytiladi va doim sh yoziladi: plash, borsh, obshina kabi.
G‘ - q undoshlari
G‘ (g‘) harfi chuqur til orqa, sirg'aluvchi, jarangli undosh tovushni ifodalaydi.
So'z oxirida g‘ tovushi ba’zan qo'shimchalar ta’sirida x tarzida aytilsa ham, g‘ yoziladi: bog'cha - boxcha, belbog‘cha - belboxcha, zag'cha - zaxcha kabi.
Imlo qoidalariga ko'ra, g‘ bilan tugagan so'zlarga jo'nalish kelishigi qo'shimchasi va g bilan boshlanadigan boshqa qo'shim­chalar qo'shilsa, o'zakdagi g‘ va qo'shimchadagi g undoshlari q tarzida talaf­fuz etilsa-da, asliga muvofiq yoziladi: sog'ga, tog'ga, sig'guncha, yog'gan kabi.

Download 50,43 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish