Oqıwshılardıń miynet, dene hám estetikalıq tárbiyası Jobası

Shańaraqta bala tárbiyasına pedagogikalıq basshılıqtıń wazıypaları.
Shańaraq jeke adamdı tárbiyalaw tiykarın quraytuǵın jamiyettiń aǵzası. Bala bul jerde morallıq normalardı, birlikte miynet islew kónlikpelerin meńgeredi, shańaraqta balalardıń turmıs jobaları, ádep-ikramlılıq ideyaları qáliplesedi. Watanǵa degen súyispenshilikte tárbiyalanadı.
Shańaraqta tárbiyalawdıń tiykarǵı wazıypası mınalar:
Shańaraq tárbiyasın balalardıń hár tárepleme rawajlanıwına baǵdarlaw
Ata-analardıń balalardı tárbiyalawdıń metod ham usılların anıqlawına jardem beriwi, ata-analardıń mektepke balalardıń oqıwına, mugallimge isenimli bolǵan unamlı qatnasların rawajlandıradı.
Ata-analardıń shańaraqtańı abroyın bekkemleydi.
Ata-analarǵa balalarınıń oqıw jumısına úy sharayatında basshılıq etiwine járdemlesiw.
Ósip kiyatırǵan áwladtı miynetke tárbiyalaw wazıypaların orınlawda shańaraqtıń roli oǵada ullı.
Adep-ikramlılıqqa tárbiyalaw shańaraqta balalardı tárbiyalawdıń jetekshi wazıypalarınıń biri bolıp tabıladı. Shańaraqta ayqın kún rejiminiń bolıwı balalardı tabıslı tárbiyalaw sharayatlarınıń biri bolıp tabıladı. Ol sutka dawamında (uyqılaw, azanǵı shınıǵıw islew hám gigiena, awqat jew, miynet etiw hám dem aliwdıń barlıq túrlerine jumsalatuǵın waqıt) balanıń putkil kún tártibin óz ishine aladı. Kún rejimin dúziw waqtında balanıń jası hám onıń den-sawlıq jaǵdayın esapqa alıw orınlı.
Shańaraqta bala tárbiyasınıń jáne bir túri balalardıń jas ham jınıs ózgesheliklerin ata-analardıń esapqa alıp barıwı shańaraq tarbiyada tabısqa erisiwdi áhmiyetli sharti bolıp tabıladı.
Bala tek fizikalıq jaqtan er jetedi, onda turmıslıq tájiriybe baslanadı, sana-sezimi ósedi ol tezirek eresek adam bolǵısı keledi. Ata-analar onıń usı keleshek niyetin kóriwi, jas adamdı bolajaq ákeni, al qızdı bolajaq ananı aqırınlap qáliplestiriwi áhmiyetli boladı.
Shańaraqta bala tárbiyasın tek ana yamasa áke alıp barıwı bul júda úlken qateshilik boladı. Balanı shańaraqta tarbiyalaǵanda ata-ana birgelikte alıp barıwı shárt.
Shanaraqtaǵı tárbiyalawǵa pedagogikalıq basshılıq etiwdiń wazıypaları.
1.Shańaraq tárbiyasın balalardıń hár tárepleme rawajlanıwına baǵdarlaw.
2.Ata-analardıń balalardı tárbiyalawdıń metod hám usılların anıqlawına járdem beriwi, ata-analardıń mektepke, balalardıń oqıwına muǵallimine isenimine bolǵan unamlı qatnasların rawajlandırıw.
3.Ata-analardıń shańaraqtaǵı abıroyın bekkemlew.
4.Ata-analarǵa balalardıń oqıw jumısına úy sharayatında basshılıq etiwine jádemlesiw.
5.Ata-analardıń óz pedagogikalıq bilimlerin kórsetiwine puqtalıq penen basshılıq etiw, olardı ózin-ózi jetilistiriwge umtılıwdı rawajlandırıw.
Shańaraqta bala tárbiyalaw wazıypaları hár qıylı hám bul wazıypalar ósip kiyatırǵan áwladtı hár tárepleme úylestirip rawajlanıwǵa baǵdarlanǵan.
Shańaraqta balalardıń ósiwi hám rawajlanıwı menen ata-analar balanıń fizikalıq jaqtan rawajlanıwı haqqında ǵamqorlıqtan basqa balalardıń aqıl tarbiyasına kewil bóledi hám ádep ikramlılıq jaqtan balalardıńn biliw belsendiligin rawajlandıradı.
Ósip kiyatırǵan áwladtı miynetke tárbiyalaw wazıypaların orınlawda. shańaraqqa úlken rol` beredi. Ata-analar balalardı úy jumıslarına sistemalı turde hám belgili bir maqsetke baǵdarlap otıradı, olardı óz-ózine xızmet etiwge úyretedi hám úyde qolınan keletuǵın wazıypalardı atqarıwǵa úyretedi
Shańaraqta balalardı ádep-ikramlılıqqa tárbiyalaw ata-ananıń wazıypalarınıńn biri bolıp tabıladı. Shańaraqta bul balalardıńn eresekler menen tuwısqan-tuwǵanları menen apa-qarındasları menen qarım-qatnas jasawdıń birinshi mektebi. Shańaraqta bala jası úlkenlerdi húrmetleydi, qartayǵan adamlarǵa hám nawqaslarǵa ǵamxorlıq kórsetiwdi bir-birewge járdemlesiwdi úyretedi.
Balalardı estetikalıq tárbiyalaw ushın shańaraq qolaylı jaǵdaylarga iye. Balalarda estetikalıq sezimler, kóz-qaraslar hám olarǵa eresek adamlar inam etken dáslepki aytqan sózler menen qaliplesedi. Onnan keyin bala kitaplarǵa baylanıslı gózzallıq dúnyasin sezedi.: jaǵdayı taza hám qolaylı jaylar, gúller kartinalar hám taǵı basqalar shańaraqta balanı estetikalıq tárbiyalawda úlken rol` atqaradı. Shańaraqta balalardı tárbiyalaw wazıypasın sheshe otırıp ata-analar mugallimnen mudamı keńes sorap baradı. Meteptiń hám jamiyettiń járdemi menen olar balalardı tárbiyalawdańı tabıslardı hám kemshiliklerdi kóredi jáne mektep penen birlikte balanı shańaraqta tárbiyalawdıń programmasın belgileydi.
Tárbiyanıń tabıslı bolıwı ata-analardıń balanı qalayınsha xoshametlep hám jazalaytuǵınına da, olardıń tabıslı, jumıstı qalayınsha ózlestiretuǵınlıǵınada jáne balanı ózin-ózi tárbiyalawǵa tayarlaytuǵınlıǵınada baylanıslı.
Xoshametlew hám jazalaw usılları adamnıń anaw yamasa mınaw qásiyetlerin tárbiyalawda balanıń usı wazıypalardı orınlap atırǵanıń yamasa kerisinshe ata-analardıń talapların orınlamay atırǵanıń kórsetiw ushın qollanıladı. Balalardı miynette tabıslarǵa erisiwge qalayınsha baǵdarlaw, qalay jazalaw kerek-bul masele boyınsha B.A.Suxomlinskiy ulıwma balalardı jazalamay-aq, tárbiyalaw mumkin dep esaplaydı.
Tárbiya teoriyasında hám praktikasında xoshametlew hám jazalaw boyınsha mınanday kóz-qaras payda boladı.
1-Balalardı fizikalıq jaqtan jazalaw kerek emes.
2-Balalalar materiyallıq jaqtan xoshametlenbesin.
3-Shańaraqta maqullaw, maqtaw isenim sıyaqlı estikalıq qurallardan qollanıw.
4-Ata-analardıń eskertiwi, ózin awır almawı kerek.
Ata-analar tárepinen xoshametlew hám jazalaw úlken adeplilikti hám súyispenshilikti talap etedi. Shańaraqta xoshametlewdi hám jazalawdı natuwrı qollanıw balalardı tárbiyalawda qıyınshılıqlar payda etiwi jane qáteliklerge alıp keliwi múmkin. Bunday qıyınshılıqlar shańaraqta jeterli darejede tárbiya almaǵanlıqtan hám de balanıń kúshine hám múmkinshiligine isenbegen jaǵdayda payda boladı. Ata-analardıń taǵı bir jaǵdayları balaǵa sóz benen qattı tásir jasaw, balanı álpeshlew shańaraq islerden hám mashaqatlardan shetletiw, balanıń barlıq ójetligin qanatlandırıwdan ibarat. Bunday oqıwshılardı mektepke júklegen jaǵdayda balanıń orın alǵan qátelıqlerin muǵallim klass basshı bul oqıwshılardı hár tárepleme tárbiyalawǵa úlken járdem beredi.
Balanııń den-sawlıǵın onıń miynet súygish bolıp jetilisiwine hám de jamiyetke paydalı azamat etip ósiriwde ata-analardıń kóp jıllıq miyneti bolıp esaplanadı. Ata-ana bala tárbiyası ushın jámiyetshilik aldında juwapker. Jas áwladtı mektepte oqıtıw hám tárbiyalaw protsessi menen tıǵız baylanısta boladı.
Shańaraq jeke adamdı tiykarın quraytuǵın jámiyetlik yacheyka. Bala bul jerde birinshi mártebe morallıq normalardı, birlikte miynet islew kónlikpelerin meńgeriwdi, shańaraqta balalardıń turmıs jobaları, ádep-ikramlılıq ideyaları qaliplesedi. Shańaraq aǵzaların óz- ara qarım-qatnası óz-ara muxabbat, húrmet barlıq islerdi qollap quwatlaw tiykarında quraladı. Ata-analardı ádep ikramlılıq kórinisiniń dárejesi, olardıń ideyaları, sotsialllıq qatnas jasaw tajiriybesi ósip baratırǵan jas áwladtı rawajlandırıwda úlken áhmiyetke iye. Shanaraqta bala tarbiyalawda mektep hám jamiyetshilik bárqulla járdem beriwge minnetlengen. Biz shańaraqta tarbiyalawdı shólkemlestiriwimiz kerek hám mektep onıń baslanawında shólkemlestiri wshi mámleketlik tarbiyanıń wákili sıpatında biliw kerek. Mektep hám jamiyetshiliktiń shaańraq penen birlikte tasir etiwi ata-analardıń abıroyın húrmetlewge tiykarlanadı. Házirgi jamiyetlik qurılıs praktikasında turmıs penen tıǵız baylanıslı bolǵan mektep jas áwladlardı tárbiyalawda járdem beretuǵın miynetkeshler massası menen ata-analar, jamiyetlik shólkemler, óndiris jámááleri menen úziliksiz baylanısta boladı. Sonıń menen bir waqıtta mektep xalıq massası menen olarǵa tikkeley tasir etedi. Shańaraqta mádeniyattıń ósiwine moral`dıń bekkemleniwine morallıq jaqtan ósiwine járdem beredi.
Mektep mugallimler, ata-analar menen alıp baratuǵın jekke iske ayrıqsha kewil bóledi. Bul ata-analardıń óz balaların tárbiyalawǵa, pedagogikalıq tayaarlıq dúrejesin bilip aliwǵa múmkinshilik beredi, nátiyjede olarǵa aqılga muwapıq pedagogikalıq járdemdi shólkelestiriwge jaǵday dóretip beredi. Keyingi jılları pedagogikalıq propagandanı shólkemlestiriwge úlken itibar berilmekte. Buǵan ata-analardıń jekke bilim alıwı ushın mektep penen shańaraqtıń qatnasta bolıw formaları ata-analarǵa balalardı qanday etip jaqsıraq tárbiyalaw haqqında jaqsı keńesler beriledi. Ulıwma orta bilim beriw ámelge asırılıp atırǵan bir jaǵdayda oqıwdı dawam ettiriw máselesi jáne de áhmiyetli bolıp bardı. Solay eken shańaraq aldında oqıwshılarǵa ásirese joqarı klass oqıwshılarında oqıwǵa jaqsı qatnasta bolıwdı tárbiyalaw wazıypası turadı. Ul hám qızlardıń oqıwın pedagogikalıq oylap, baqlap barıw bilimler sapası ushın jeke juwapkershilik seziminde tárbiyalaw házirgi jaǵdayda shańaraqtıń áhmiyetli wazıypası.
Ata-analar ózleriniń bos waqıtların bala tarbiyası ushın paydalanıw máselesi ózine tán sotsial-pedagogikalıq másele boladı. Bul tarawda jaqsı shańaraqlıq úrp-ádetlerdi úyreniw hám en jaydırıw hár bir pedagogikalıq jámááttiń áhmiyetli jumısı. Ata-analar hám de jámiyetshilik wakiller, túrli kásip iyeleri oqıwshılardı mektepti taslap ketiwiniń aldın alıw, mekteplerdiń materiyallıq bazasın bekkemlew. Oqıwshılardıń dem alıwın shólkelestiriw, tarbiyası qıyın balalardı qayta tarbiyalaw menen shuǵıllanadı.
Mektep shańaraq hám jamiyetshiliktiń jaslar tarbiyası barısında jámiyettiń jaqsılaw maqsetinde de zaman talabınan kelip shıqqan zárúriy usıllardı islep shıǵıw hám olardıń tarbiyalıq isleriniń mazmunın anıqlaw maqsetinde hóm wazıypaların belgilew zarúr.
Bunda tiykarinan

• 
  mektep shańaraq hám de jamiyetshiliktiń óz-ara isenimi hám húrmeti
  
• 
  birliktegi xızmetiniń zarúrligi, imkaniyatları, wazıypaların hám abzallıqların tuwra ańlaw
  
• 
  oqıwshılardıń júris-turıs qaǵıydaları júzesinde mektep, shańaraq hámde jamiyet jayların bir qıylı talaplardıń qoyılıwı
  
• 
  Tarbiyada sistemalıq izbe-izlik islerine ámel qılıw
  
• 
  Oqıwshılardıń shańaraqta, mektepte hám máhallede bolatuǵın bárshe jamiyetlik tarbiyalıq islerge qatnasıwın táminlew usı máselelerge úlken itibar beriw, mektep, shańaraq hám máhallelerden jaslardı ruwhıy ádep-ikramlı tárbiyada málim bir anıq dizim tiykarında jumıs alıp barıw ikaniyatın tuwdırıwı múmkin