Farmokogenomika

Genomikaniń juqpalı, násillik hám de onkologik keselliklerdi emlewdegi ornı. Genomik maǵlıwmatlar klinikalıq ámeliyatda hám den sawlıqtı saqlaw sharayatında kóbirek personallastirilǵan emleniw hám aldın alıw múmkinshiligin usınıs etedi. Jaqın waqıtqa shekem bunday háreketlerge tiykarınan keń tarqalǵan, quramalı keselliklerge (mısalı, rak, júrek kesellikleri, neyrodegenerativ kesellikler) hám bir qansha jaǵdaylarda ulıwma násillik keselliklerge; bunday háreketlerdiń mısallarına qáwiplerdi tekseriw, diagnostika hám farmakogenomikani kirgiziw múmkin. Endi juqpalı kesellikler hám epidemiyalardı basqarıw ushın genomikani nátiyjeni ámelde qollanıwǵa qızıǵıwshılıq artpaqta. Patogen genomlarniń operativ hám keń kólemli izbe-izligi, bul derekler hám kontaktlardi anıqlaw ushın aldınlaw múmkin bolǵan jaǵdaylardan kóre anıqlaw dálillerdi usınıs etedi, kesellik tarqalıwın basqarıw ushın keń qollanıladı. Sonday etip, genomik izertlewler juqpalı keselliklerdiń patogenezi hám immun reakciyası haqqındaǵı túsinikmizdi jaqsılaydı hám keleshekte vakcinalardı islep shıǵıw hám emlew strategiyaların basqarıwda járdem beriwi múmkin.
Farmokogenomika
Farmokogenomika - farmakologiya hám genetika kombinaciyasi bolıp tabıladı. Búgingi kúnde rawajlanǵan mamleketler qatarında farmogenetika haqqındaǵı bilimlerdi optimallastiriw júdá zárúrli esaplanadi. Hár bir insan genler qanday islewi men ushın buyırilgen dáriler qanday dozada bolıwı kerek degen túsinikke iye boliwi kerek. Bul tarawda hár bir nawqastı xabardarligi dárilerdi tuwri tańlaw hám dozalawda jaqsi tásir etedi. Farmogenomika hár bir insan ushın dáriler olardı qollaw dozasin tuwri tańlawdı maqset etip qoyadi.
Farmakogenomika - hár bir shaxstıń dári preparatina juwap tásirindegi genetikalıq ózgeriwin tekseretuǵın farmacevtika hám farmakologiya sanaat tarawları sáwlelengen zamanagóy jónelis bolıp tabıladı. Farmakogenomika, farmokoterapiya optimizatsiyasınıń aqılǵa say dári ónimlerdi islep shıǵıw ushın adam genomindagi arnawlı bir gen yamasa birden-bir nukleotid polimorfizmi (Single Nucleotide Polymorphisms) ekspressiyasi menen dári prepparatina nátiyjelililikti baylanıstıradı. Minimal qosımsha tásiri menen maksimal nátiyjelililikti támiyinlew ushın farmakogenomika adam genotiplari esapqa alınadı. Keleside soǵan uqsas jantasıw, dári preparatlari hám olardıń kombinatsiyaları málim bir shaxstıń genetikalıq qásiyetlerine maslastırilatuǵın, " personallastirilgan medicina" jaratılıwına alıp keliwi múmkin. Farmakogenomika, farmakogenetika bólek gendiń dári preparatlari menen óz-ara tásirin úyrenetuǵın pútkil insan genominiń ámeliy nátiyjeni ámelde qollanıwı bolıp esaplanadı.
Farmakogenomika islenbeleri házirgi kúnde tós bezi raki, OITS, leykemiya (oqqon) keselliklerin emlewde dári preparatlari tásirine juwap retinde júzege keliwi múmkin bolǵan unamsız reakciyalardı anıqlaw ushın isletiledi.

Búgingi kúnde 100 den artıq dáriler bar, olardıń DNK menen óz-ara tásiri tastıyıqlanǵan hám áhmiyetli dep tán alınǵan. Farmakogenomika tariyxı 1957 jıldan Arno G. Motulski usınıs etken "... dárilerge salıstırǵanda genetikalıq qásiyetleri hám basqa hesh nársede juzege shiqpaytuǵin fermentlerdiń jetispewshiligi sebepli júzege keliwi múmkin... ". degen pikirdi ilgeri jıljıtıwı menen baslanadı. " Farmakogenomika" termini pánge 1959 -jılda Fridrix Fogel' (Friedrich vogel) tárepinen kiritilgen.