O‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish va psixologik-pedagogik

O‘zingiz nazorat qila oladigan narsalarga e’tibor qarating. Inson to‘siqqa uchraganda ehtimol, vaziyatni o‘zgartirish uchun ko‘p muvaffaqiyatsiz urinishlar qiladi. Urinishlar shu qadar ko‘p bo‘lganki, boshqa harakat qilgisi kelmay qoladi va biror narsani o‘zgartira olishiga boshqa ishonmaydi. Inson o‘zining nazorati ostidagi narsalarni izlash va shunga e’tibor qaratishi – nochorlikka qarshi eng samarali kurash usullaridan biri. Bunday holatda insonlarga hayolan bo‘lsa ham hayotidagi o‘zi boshqarishi mumkin bo‘lgan narsalar haqida ko‘p o‘ylab ko‘rishi tavsiya etiladi. Chunki bu vaziyatda o‘z kuchiga bo‘lgan ishonch shuncha tez qaytadi. U bilan birga esa – qiyinchiliklarni yengib o‘tish uchun zarur bo‘lgan iroda ham.
Sizni tushunadigan insonlar qurshovida bo‘lish. Insonlar uchun atrofdagi o‘ziga yaqin odamlarni yig‘ish - murakkab vaziyatda qolganda qilishi mumkin bo‘lgan eng muhim narslardan biri. Bu vaziyatda insonga ularning mehr-muhabbati zarur. Inson o‘zini ahamiyatli his qilishi uchun avvalo, ular haqida qayg‘urishi kerak. O‘ziga ishongan odamlardan haqiqat va maslahat tinglashi uchun unga ularning haqqoniyligi zarur. Ularning sizni tushunishi, qanday bo‘lsangiz, shundayligingizcha qabul qilishlari, agar qandaydir sabablarga ko‘ra, bunday odamlar yo‘q bo‘lsa, hozir miyadan o‘tayotgan qiyinchiliklarga duch kelgan boshqa kishilarni jalb qilish muhim. Ular qiyinchilikni yengib o‘tishga yordam beruvchi zarur tavsiyalar berishadi.
Kechirimli bo‘lish - shunday bo‘ladiki, murakkab davrning muayyan bir aybdori bo‘ladi. "Agar u bo‘lmaganida, hammasi rejadagidek ketayotgan bo‘lardi!", - deb o‘ylaydi va shu inson (yoki narsa)ga nisbatan nafrati oshadi. Bu tabiiy, biroq buzg‘unchi reaksiya: siz vaziyatdan chiqish yo‘lini o‘ylash o‘rniga salbiy jihatlarga diqqatni qarating. Mayli, bunga inson yoki narsa-buyum, hodisa haqiqatda aybdor bo‘lsin, biroq...o‘ylab ko‘ring! Egningiz jiqqa xo‘l bo‘lgani sabab yomg‘irga jahl qilmaysiz-ku! Yoki soyaboningizni sindirgan shiddatli shamoldan qasd olasizmi? yo‘q, siz imkon qadar tezroq uyga yetib olishga harakat qilasiz, keyin issiq choy ichib, singan soyabonni to‘g‘irlaysiz yoki yangisini sotib olasiz. Bu yerda ham shunday. Aybdor- imkon qadar tezroq ortda qoldirish kerak bo‘lgan "tabiiy ofat".
O‘zini ayblash. Og‘ir damlar hammada bo‘ladi. Biron inson o‘zini yomon deb ayblayotgan bo‘lsa, u aslida yomon emas, bu shunchaki har bir inson hayotining ajralmas qismi bo‘lgan "qora chiziq". Albatta, har bir insonning hayotidagi qiyinchilik o‘ziga xos bo‘ladi. Sizga aynan shunisi to‘g‘ri keldi. U bu insonni naqadar yomonligini tasdiqlovchi dalil emas, sharaf bilan yengib o‘tish kerak bo‘lgan sinov sifatida qabul qilinishi kerak. Oqil inson hatto eng razil dushmaniga ham ziyon yetkaza olmaydi.