O'quv yurtlarida harbiy vatanparvarlik tarbiyasi xolatini baholash reja

1.2 Harbiy vatanparvarlik Vatanparvarlik tushunchasi

Vatanparvarlik tushunchasi insonparvarlik tushunchasi bilan uyg'undir. Vatanparvarlik uchun intilish, vatanpavrvarlik uchun kurashning zaminida insonparvarlik yotadi.
Insonparvarlik bu o'zbek xalqi milliy ruhiyatning ajralmas fazilatidir. U purma'no va sermazmun tushunchadir. Insonparvarlik inson, xalqning ajralmas hislati tarzida ko'zga tashlanadi. Qur'oni Karim insonparvarlik g'oyalari asosiga qurilgan Muhammad alayhissalom hadislari g'oyalarga boy hikmatlar majmuasidir. Insonparvarlik kishilarning bir-biriga hurmatida, qadr-qimmatida, mehr shafqatida, diyonatda, o'zaro ko'maklashuvida hamdardlikda, boshqalar qayg'usiga sherik bo'lib, quvonchidan va baxtidan sevinishda, xalq baxti va yutuqlaridan fahrlanishda ko'rinadi. O'zbek xalqi doimo u insoniyat dardini kuylab kelgan. Al- Xorazmiy, Al-Beruni, Ibn Sino, az-Zamahshariy, Pahlavon Mahmud, A. Navoiy, Ogahiy, asarlardagi g'oyalar -insonparvarlik ruhi bilan ajarlib turadi. Xususan, Navoiy ijodida insonparvarlik alohida ahamiyat kasb etadi. Uningcha, vatanga, xalqqa sadoqat eng avval uning taqdiri ustida g'amxo'rlikdan iboratdir. Insonga nisbatan beparvolik, uning taqdiri va baxtu saodati ustida g'am emaslik sharafli inson uchun tamomila yotdir.
Bo’yin egmas So’g’diyona va Baqtriya, Maroqanda va Xorazmshox, xalq ozodligi uchun cho’ldagi Shiroqning jasorati (eramizdan avvalgi I asr, Doro I) va Spitamen qo’zg’oloni (324 – 327 eramizdan avvalgi yillar), Muqanna (VIII asr 70 yil arablarga qarshi) larning unutilmas jasorati yoshlarimiz uchun ibrat namunalaridir.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 19 sentabr kuni Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida so‘zlagan nutqida “Biz ajdodlarimizning donishmandlik an’analariga amal qilib, teran anglagan holda, qat’iy islohotlarni amalga oshirmoqdamiz, mamlakatimizning yangi qiyofasini shakllantirish yo‘lidan bormoqdamiz”⁴ deb aytib o‘tdilar

Ulug’ sarkardalar Amir Temur (1336 - 1405) va uning avlodlari Bobur (buyuk mo’g’illar sulolasining asoschisi XV – XVI asr) larning tarixdan bizgacha yetib kelgan ma’naviy merosi milliy qadriyatlarimiz, ya’ni ma’naviy-ma’rifiy boyligimizdir. Ulug’ ajdodlarimiz Beruniy (olim 973 –1050y), al Xorazmiy (matematik, geograf, tarixchi 780 - 847 y), ibn Sino (Aviasenna, medisina, asgronomiya, geologiya 980 - 1037 y), Imom Buxoriy, Ahmad Yassaviy, Ulug’bek (astronomiya maktabi asoschisi, davlat arbobi 1394 - 1449 y) kabi olimlarimizning xotirasi bir umr mangu bo’lib, insonlar qalbidan ijobiy o’rinlarni egallab qolgandir.
Ikkinchi Jahon urushi frontlarida O’zbekistonlik jangchilar ulug’ ajdodlarimiz an’analariga munosib tarzda mardlik ko’rsatdilar.
Masalan bulardan Sobir Raximov, Ahmadjon Qurbonov, Toshtemir Rustamov, Qudrat Suyunov va boshqa ko’pgina jangchilarimiz ona Vatanimizni himoya qilib qahramonlik ko’rsatdilar.
Ikkinchi Jahon urushida 120 mingdan ko’proq yurtdoshlarimiz orden va medallar bilan mukofotlanganlar. Ulardan 300 dan ko’progi Qahramon degan nomga, 58 jangchi esa 3 - darajali Shuhrat ordeniga sazovor bo’lganlar.
Jang maydonlarida o’z Vatani uchun jon berib, qahramonlarcha himoya qilgan, mamlakat ichkarisida vatan himoyasiga o’z mehnati bilan hissa qo’shganliklarini har doim xotiramizda saqlaymiz. "Yer yuzida hayot ekanmiz qahramonlarimiz mardliklari, ularning xotarasi oldida bosh egamiz" I.A.Karimov⁵.
Yoshlarni xalqimizning jangovar va mehnat an’analariga tayangan holda tarbiyalash - olib borayotgan ta’lim-tarbiyaviy ishlarimizning bir yo’nalishidir.

4. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 19 sentabr kuni Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72- sessiyasida so’zlagan nutqi
   
5. 
   Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimovning Oliy Majlis 2 – sessiyasida so’zlagan nutqidan 3 may 1998 y
   

An’ana - bu avloddan-avlodga o’tib kelayotgan e’tiborga loyiq, mavjud ijgimoiy, iqtisodiy munosabat, jamiyatning ijtimoiy-siyosiy tizimi bilan bog’lik. Insonlar ongida ma’lum bir davr ichida singib ketgan va ularning hayotda doim uchrab turadigan ishlab chiqarish usul va uslublari hamda ustun turuvchi siyosiy onglari kundan kunga rivojlanib bormoqda. Qisqa qilib aytganda an’ana - bu bir avloddan ikkinchi avlodga o’tgan avvalgi avloddan meros bo’lib qolgan milliy va umuminsoniy qadriyatlarimizdan biridir. O’zbek xalqining an’analariga O’zbekistonga, uning yeriga, tabiati, insonlariga bo’lgan muhabbat, Vatanimiz an’analari, madaniyati, tarixini bilishga intilish, Respublikamiz erishgan yutuqlari va qudratidan faxrlanish va boshqalar kiradi. Yoshlarga harbiy vatanparvarlik tarbiyasini berishda avlod - ajdodlarimiz to’plagan tajribalarga asoslangan holda ish olib borish bugungi kunda ham dolzarb masalalardan biri bolib qolmoqda.
An’analar xalqning aniq tarixiy asosi bilan belgilanadi, ularni o’z-o’zidan bir xalqdan olib ikkinchi xalqqa singdirib bo’lmaydi. Har bir xalqning, har bir millatning o’z an’analari mavjuddir. Ularning ba’zilarida umumiylik ham bo’lishi mumkin. Masalan: Jangovar an’analar ko’p davlatlar armiyalarida harbiy bilimni egallash, o’z kasbini sevish kabi mehnat an’analaridan iboratdir.
Ikkinchi Jaxon urushi davrida dushman bosib olgan yerlardan ko’chirib keltirilgan oilalarga ko’rsatilgan yordamni misol qilib ko’rsatish mumkin. Minglab insonlar bu yerda o’z tinchligini topdi, ko’pchilik uchun O’zbekiston ularga Vatan bo’lib qoldi. O’zbek oilalarida ota-onalarini yo’qotgan bolalar tarbiyalana boshladilar. Poytaxtimizning xalqlar do’stligi maydonida temirchi Shomaxmud ota va uning xotini Baxri ayaga yodgorlik haykali Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev
qayta o’rnatildi.
Ushbu vatanparvar insonlar 14 turli millat bolalarini farzand qilib olib, o’z bag’rilarida tarbiyaladilar.
O’zbekiston yurti ya’ni xalqi nonni juda ham e’zozlaydi va qadrlaydi. Yoshu qari yerga non tushsa darhol olib, uni ko’ziga surtadi. Vatan ham non kabi bizning millatimiz uchun muqaddasdir.
Vatanparvarlik deganda esa yana quyidagilarni anglash joiz:
-o‘z xalqini, tarixini yaxshi bilish va u bilan fahrlanish:
-qadimiy obidalar, mislsiz imoratlar, ajdodlar yaratgan moddiy va ma’naviy me’roslarni ko‘z qorachig‘iday asrash va avlodlarga taqdim etish:
-xalqimizning, ajdodlarimizning go‘zal va ma’noli urf-odatlar, rasm-rusm va udumlarni qadrlay bilish, ularni davom ettirish:
-ajoyib vatandoshlar - ajdodlar nomi bilan, ularni ulug‘ ishlari, ijodlari bilan fahrlanish, ularni ishlarini davom ettirish, ularga munosib voris bo‘lish:
-shunday ajoyib xalqqa, yurtga, uning boy tili va madaniyatiga mansubligi bilan fahrlanish:
-turon zaminni himoya qilib, tomirdan ohirgi qoni qolguncha dushmanga qarshi kurashgan bahodirlarni, ayovsiz janglarda halok bo‘lgan qahramonlarni yod etish:
-asrimizning 20-50 yillari va nihoyat 80- yillarida xalqimiz, millatimizga qarshi uyushtirilgan qatag‘onlarda qamoq va surgin a’zoblarni boshdan kechirgan va halok bo‘lgan minglab millatimiz o’glonlarini unutmaslik;
-bu aziz va go‘zal vatanimizda yuksak e’tiqod bilan yashash unga hamisha sadoqatli bo‘lishdir.
Vatanparvarlik hammamizning o‘z ishimizga mas’uliyat bilan qarash, vatanning boyliklarini ko‘z qorachig‘iday asrash, boyliklariga boylik qo‘shishga o‘z ulushimizni qo‘shish uni fan cho‘qqilari sari intilish va boshqalardir.
Harbiy vatanparvarlik bir so‘z bilan aytganda o‘z ijobiy ishlarimiz, bunyodkorlik harakatlarimiz bilan uning kuch-qudratiga, gullab yashnashiga imkon darajasida hissa qo‘shish:
-ona yurtimizda tinchlik, barqarorlikni va osoyishtalikni saqlashga intilish harbiy vatanparvarlikning belgisidir.
-harbiy vatanparvarlik-xalqaro munosabatlari vatan, millat manfaatlarini birinchi o‘ringa qo‘yishdir⁶.
Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev va O‘zbekiston davlatining eng ulug‘vor hamda insonparvar g‘oyalaridan biri – ichki va tashqi tinchlik siyosatidir. Inson

tug‘ilgan ekan, u yashashi kerak. Yashash uchun tinchlik zarur, demak, davlatimizning tinchlik siyosati insonparvarlik siyosati mazmuni bilan yo‘g‘rilgan. Hozirgi paytda harbiy vatanparvarlik tarbiyasining mazmuni va jarayoni

Respublikamizning o’quv muassasa ta’lim tizimi yangilanishi bilan mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi jadallashuvi, Vatan himoyasidagi insoniy omillar o’rnining o’sib borishi va jangovar mehnat tashkilidagi keskin o’zgarishlari bilan yuzaga kelgan an’analar bilan boyib bormoqda.
Harbiy vatanparvarlik tarbiyasining eng asosiy vazifalari:

• 
  Yoshlarda Vatanga muhabbat;
  
• 
  O‘zbekiston Qurolli Kuchlariga xurmat va sadoqat;
  
• 
  Ajdodlarimizning mehnat va an’analariga sodiqlik;
  
• 
  Vatan mustaqilligini qo’lda Qurol bilan himoya qilishga doimiy shaylik;
  
• 
  Yoshlarda harbiy kasblarga, Qurolli Kuchlar safida xizmat qilishdek sharafli burchga qiziqish uygotish kabi vazifalardan iborat.
  

Harbiy vatanparvarlik tarbiyasining bosh vazifasi mustaqil, o’z yo’lidan rivojlanayotgan Vatanimiz uchun, g’urur, Qurolli Kuchlarga nisbatan muhabbat, jangovar va mehnat urf-odatlarimizga sadoqat, harbiy mehnatga hurmat hissini har taraflama rivojlantirish, ozodlik va mustaqilligimizni, qo’limizdagi qurol bilan muhofaza qilishga doimiy tayyorlikni shakllantirish, o’z fuqarolik burchini ado etishdir.
Harbiy vatanparvarlik tarbiyasi yoshlarda harbiy xizmatga qiziqishni rivojlantirish, harbiy kasblarni egalash, yoshlarni O’zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari safida xizmatga tayyorlashga yordam berishni ko’zda tutadi.
Harbiy vatanparvarlik tarbiyasining maqsadi Vatanni himoya qilish uchun tayyorlikni ta’minlaydigan fikr, ishonchini, dunyoqarashni shakllantirish, unga bor kuchni, kerak bo’lsa hayotini ham berish. Bo’lajak jangchilarning ma’naviy-ruhiy, axloqiy-intizomiy, jangovar xislatlarini tarbiyalashdan iborat.
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASINING QARORI