O’quv yilida umumiy o’rta ta’lim maktablarining

2.
 
«Antropogen landshaft» va «Tashqi migratsiya» atamalarining mazmun-
mohiyatini tushuntiring. 
Javob: 
Antropogen landshaftlar–i
nson xo‘jalik faoliyati ta’sirida o‘zgargan 
geotizimlar.
Tashqi migratsiya – 
boshqa davlatga ko‘chish tushuniladi. Ba’zida tashqi 
migratsiyalar materik ichidagi va materiklararo migratsiyalarga bo‘linadi.
 
3.
 
Dunyoning siyosiy xaritasidan “Katta yettilik” guruhiga kiradigan 
davlatlarni ko‘rsating. Ulardan qaysi birining poytaxti ekvatorga eng yaqin 
joylashgan? Ushbu shaharning geografik koordinatalarini aniqlang.
Javob
: “Katta yettilik” davlatlar guruhiga quyidagilar kiradi: AQSH, B.Britaniya, 
Fransiya, Italiya, Kanada, Germaniya va Yaponiya. Ushbu davlatlar ichida AQSH 
ekvatorga eng yaqin masofada joylashgan. Uning poytaxti Vashington shahri 38°55' 
shimoliy kenglik, 78°00' g’arbiy uzoqlikda joylashgan. 
14-BILET 
1.
 
AQSH, Rossiya va Xitoyning zamonaviy geosiyosiy rivojlanishi. 
Javob: 
1776-yil Angliyaning Amerikadagi 13 ta mustamlakasi o‘z siyosiy 
mustaqilligini e’lon qildi. Asosan, zamonaviy AQSH hududining shimoli-sharqiy va 
sharqiy qismlarini egallagan 13 ta shtat keyingi davrlarda o‘z hududlarini 
kengaytirish maqsadida bu yerdagi turli davlatlarga tegishli bo‘lgan bir qism yerlarni 
sotib olgan bo‘lsa (masalan: Fransiyadan Luizianani, Rossiyadan Alyaskani), janubiy 
va markaziy shtatlarning katta qismini esa urushlar natijasida Ispaniya, Meksika kabi 
davlatlardan tortib oldi. XIX asrning oxiridan boshlab, avval meridinal yo‘nalishda 
butun Amerika qit’asini, keyinchalik esa Yevropa, Osiyo, Afrika va Avstraliya 
hamda Okeaniya hududlari nazoratini sekin-astalik bilan qo‘lga kiritdi. Hozirgi 
davrda AQSH o‘zining asosiy raqiblari deb bilgan Rossiya, Xitoy, Germaniya, Eron, 
islom diniga e’tiqod qiluvchi Arab davlatlari atrof da o‘z geosiyosiy tayanch 
nuqtalarini shakllantirib, ularni qirg‘oqbo‘yi hududlariga chiqish imkoniyatini iloji 
boricha cheklashga harakat qilmoqda. Shu orqali bir qutbli dunyoni shakllantirib, 
butun dunyo mintaqalarini nazoratini qo‘lga olishga intiladi. SSSRning parchalanishi 
uning eng qudratli davlati hisoblangan Rossiya oldida bir tarafdan ichki ijtimoiy-
iqtisodiy masalalarni hal etish, ikkinchi tarafdan, qaytadan jahondagi siyosiy 
mavqeyini tiklashdek murakkab vazifani ko‘ndalang qilib qo‘ydi. Rossiya o‘z 
muammolarini hal etish uchun zarur bo‘lgan vaqtni qo‘ldan boy bermaslik uchun, 
avvalo, MDH hududida tinchlikni saqlanib turishidan manfaatdordir. Shu bilan birga 

---

18 
@geografiya_test_video_slayd
 
g‘arb ta’siriga tushib qolayotgan MDH davlatlarini o‘z ta’sir doirasida saqlab 
turishga ham harakat qilmoqda. Sobiq sho‘rolar tizimidan qolgan ijtimoiy-iqtisodiy 
xususiyatga ega bo‘lgan ichki, Rossiyaning ta’sir doirasini toraytirishga qaratilgan 
NATO hududining sharqqa qarab kengayib borishi, xalqaro terroristik va boshqa 
guruhlarning Rossiya geosiyosiy mavqeini pasaytirishga bo‘lgan harakatlari 
ko‘rinishidagi tashqi omillar uning jahondagi asosiy geosiyosiy markazlaridan biriga 
aylanishiga to‘sqinlik qilmoqda. Jahonning qadimiy madaniy markazlaridan biri 
bo‘lgan Xitoyda 1910- yil monarxiya tuzumining ag‘darilishi Sharqiy Osiyo 
mintaqasida katta o‘zgarishlarning yuz berishiga sababchi bo‘ldi. 1949-yil ichki 
siyosiy kelishmovchiliklarni SSSR yordamida hal qilgan kommunistik partiya bu 
yerda sotsialistik tuzumni o‘rnatishga erishdi. Bugungi Xitoy geosiyosati davlatning 
izchil iqtisodiy rivojlanishi, sotsialistik rejali iqtisodiyotdan erkin bozor 
munosabatlariga o‘tishiga qaratilgan. Xitoyning 1976–1989-yillardagi rahbari Den 
Syaopin tomonidan ishlab chiqilgan konsepsiya asosida Xitoyda iqtisodiyot va 
jamiyatni 
erkinlashtirish 
borasidagi 
islohotlar 
bosqichmabosqich 
amalga 
oshirilmoqda. Qisqa fursatda iqtisodiyotda ijobiy natijalarga erishildi. Buni Xitoyning 
umumiy YMM ko‘rsatkichiga ko‘ra jahonda birinchi o‘rinni egallashida ham ko‘rish 
mumkin. 2016-yil ma’lumotlariga ko‘ra, jahon umumiy YMMning 17,8 % ga yaqini 
aynan ushbu davlat hissasiga to‘g‘ri keladi. Tabiiyki, iqtisodiy qudratini oshirib 
borayotgan Xitoy jahonda o‘zining geosiyosiy ta’sir doirasini ham kengaytirishga 
intilmoqda. U birinchi navbatda, yaqin qo‘shnilari, katta tabiiy, ijtimoiy va iqtisodiy 
resurs imkoniyatiga ega davlatlar bilan aloqalarini mustahkamlab bormoqda