O’quv-uslubiy majmua 5140300-Kimyo va ekologiya bakalavr ta’lim yo’nalishi talabalari uchun Tuzuvchi – kimyo fanlari nomzodi

pH ni indicator qog’ozi yordamida aniqlash
pH ni tezlik bilan aniqlash uchun alohida indikator qog’ozidan foydalaniladi, bunday qog’oz indicator aralashmasini o’ziga shimib olgan filtr qog’ozidan iborat bo’ladi. Indikatorli qog’ozlarga kolorimetrik shkala qo’yilgan. Agar shunday qog’ozga eritmadan tomizilsa, u yoki bu rangdagi dog’ paydo bo’ladi. Dog’ning rangini kolorimetrik shkala bilan taqqoslab, noma’lum eritmaning pH ni aniqlash mumkin. Bunday yo’l eritmalar pH ni ancha tez aniqlash yo’lidir, lekin bunda uslub aniq bo’lmaydi. Aniqlik 0,5 pH ga tengdir.
pH ni Mixaelis uslubi bilan aniqlash
Mixaelis uslubi eritmalar pH ni bakteriologik va klinik laboratoriyalarda aniqlashda keng tarqalgan uslublardan biridir. Shu uslub bo’yicha eritma pH ni bir xil rangdagi indikatorlar bilan aniqlandi.
Tekshirilayotgan eritmaning rangi standart eritmalar seriyasi rangi bilan taqqoslanadi. Agar tekshirilayotgan eritmaning rangi standartlardan birining rangiga o’xshasa, u vaqtda tekshirilayotgan eritma ionlarining konsentratsiyasi xuddi standatdagi kabi bo’ladi.
Buni komparatorda kuzatish juda o’ng’aydir. Komparator yog’och taxtadan iborat bo’lib, uyilgan uyachalar bo’ladi, bular orqali birin- ketin joylashgan uch juft probirkadagi eritmalarning rangini yorug’likda ko’rish va taqqoslash mumkin. Eritma pH ni taxminiy aniqlash. Probirkalardan biriga tekshirilayotgan eritmadan 5 ml quyiladi va 0,3 ml universal indicator qo’shiladi. Probirkadagi suyuqlik sinchiklan aralashtiriladi va probirka 4-uyachaga joylashtiriladi. Boshqa probirkaga distillangan suv qo’yiladi, probirkani ikki-yoki olti uyachaga qo’yiladi va komparatordan oq sut rangli oyna olinadi. Oraliqdan tekshirilayotgan eritmali probirkaning rangini ko’rib, suv qo’yilgan probirka orqasidan rangdor kolorimetrik shkalani rangi tekshirilayotgan eritma rangi bilan to’g’ri kelguncha surib boriladi, shkala esa priborda bo’ladi.
Shunday uslub bilan eritma pH ini to 0,25 pH gacha aniqlanadi, shundan keyin pH ni aniq belgilashga o’tiladi.