O‘quv qo‘llanma “Durdona” nashriyoti Buxoro 2022

Normandiya operatsiyasi yoki Overlord operatsiyasi
– 1944-
yil 6-iyun tongida boshlangan va 1944-yil 31-avgustda tugagan 
Fransiyadagi ittifoqchilarning strategik qo‘nish operatsiyasi bo‘lib, 
undan keyin ittifoqchilar Sena daryosidan o‘tib, Parijni ozod qildilar 
va Fransiya-Germaniya chegarasi tomon o‘z harakatlarini davom 
ettirdilar. Ushbu operatsiya Ikkinchi jahon urushida Yevropada 
G‘arbiy frontni ochdi. Bu hanuzgacha tarixdagi eng yirik amfibiya 
operatsiyasi bo‘lib, unda Angliyadan Normandiyaga La-Mansh 
(Angliya kanali) orqali o‘tgan 3 milliondan ortiq odam qatnashgan. 
Norman operatsiyasi ikki bosqichda amalga oshirildi: 
“Neptun” operatsiyasi, “Overlord” operatsiyasining dastlabki 
bosqichi uchun kod nomi 1944-yil 6-iyunda boshlandi va 1944-yil 1-
iyulda tugadi. Uning maqsadi qit’adagi 25-iyulgacha davom etgan 
sohil boshini zabt etish edi. 
Kobra operatsiyasi - birinchi bosqich tugashi bilanoq ittifoqchilar 
tomonidan Fransiya hududi orqali hujum edi. 
Shu bilan birga, 15-avgustdan kuzning boshigacha Amerika va 
Fransiya kuchlari Normandiya operatsiyasiga qo‘shimcha sifatda 
Janubiy 
Fransiya 
operatsiyasini 
muvaffaqiyatli 
o‘tkazdilar. 
Keyinchalik, ushbu operatsiyalarni amalga oshirib, Fransiyaning 
shimolidan va janubidan ilgarilagan ittifoqchi kuchlar birlashib, 
Germaniyaning chegara tomon hujumini davom ettirdilar va deyarli 
Fransiya 
hududini 
ozod 
qildilar. 
Qo‘nish 
operatsiyasini 
rejalashtirishda Ittifoq qo‘mondonligi 1942-yil noyabrida Shimoliy 
Afrikaga qo‘nish paytida, O‘rta er dengizi operatsiya teatrida 
to‘plangan tajribadan, 1943-yil iyulda Sitsiliyaga qo‘nish, Italiyaga 
tushish - Normandiyaga tushishdan oldin eng yirik qo‘nish 
operatsiyalari bo‘ldi.

---

155 
Normandiyaga bostirib kirish tunda katta parashyut tushirish va 
planerlarda tushish, havo hujumlari va nemis qirg‘oq pozitsiyalarini 
flot tomonidan o‘qqa tutish bilan boshlandi va 6-iyun kuni erta tongda 
dengizdan qo‘nish boshlandi. Hodisa kunduzi ham, kechasi ham bir 
necha kun davomida sodir bo‘ldi. 
Normandiya uchun jang ikki oydan ko‘proq davom etdi va Ittifoq 
kuchlari tomonidan qirg‘oq bo‘yidagi tog‘ etaklarini tashkil etish, 
ushlab turish va kengaytirishdan iborat edi. 1944-yil avgust oyi 
oxirida Parijning ozod qilinishi va Falezning qulashi bilan yakunlandi.