O‘quv qo‘llanma “Durdona” nashriyoti Buxoro 2022

Oltinchi toifa
-ishonchli, to‘g‘ri e’tiqodli oqil kishilar, davlat 
sirlarini ularga ochib, saltanat ishlari bo‘yicha ulardan maslahat 
olishga loyiq edilar. Bu toifa kishilar bilan sirdoshlik qilib, o‘z maxfiy 
ishlari va pinhoniy sir-asrorni o‘shalarga topshirdi. 
Yettinchi toifa
-vazirlar, devon kotiblari va munshiylari, saltanat 
saroyini shular bilan bezatdi. Bularni Amir Temurga tobe’ 
mamlakatlarni ko‘rsatuvchi ko‘zgu deb bildi. Chunki ular har mulk-
mamlakat, sipoh va raiyat voqealarini unga bildirib turdilar. Bular 
davlat xazinasi, sipoh va raiyatga oid ishlarni tartibga solib yuritdilar. 
Saltanat mulkiga tushgan raxnalarni berkitishning loyiq chora-yu 
tadbirlarini ko‘rdilar. Saltanat korxonasi xazinasining kirim va 
chiqimiga oid ishlarni to‘g‘ri olib bordilar. Hamisha mamlakatda 
to‘kinchilik va uning obodligi uchun harakat qildilar. 
Sakkizinchi 
toifa
-hakimlar, 
tabiblar, 
munajjimlar 
va 
muhandislarki, ular saltanat korxonasiga rivoj beruvchilardir. Ularni 
o‘z atrofiga to‘pladi. Hakimlar va tabiblar bilan ittifoqda bemorlarni 
davolatar edi. Munajjimlardan sayyoralarning qutlug‘-qutsiz kunlari, 
ularning harakati va osmonda aylanishini anikdab olardi. Muhandislar 
bilan ittifoqda oliy imoratlar barpo etib, bog‘u bo‘stonlarning tarhini 
chizdirardi. 
To‘qqizinchi toifa
-muhaddislar, (payg‘ambar, uning avlodlari 
va sahobalari) haqida rivoyatlar naqd qiluvchilar hamda qissaxonlar 
bo‘lib, ularni ham o‘ziga yaqinlashtirdi. Payg‘ambarlar va avliyolar 
haqidagi qissalarni, o‘tgan podshohlar to‘g‘risidagi xabarlarni, 
ularning saltanat taxtiga qanday yetishganlarini, davlatlarining qanday 
sabablarga ko‘ra zavol topganini ulardan so‘rab bilardi. Har 

---

90 
qaysisining qissalari va xabarlari, ishlari va so‘zlarini eshitib tajriba 
orttirdi. Olamda bo‘layotgan voqealarni ulardan eshitdi va jahon ahli 
ahvolidan xabar topar edi. 
O‘ninchi toifa
-mashoyixlar, 
so‘fiylar, 
(Xudoni 
tanigan) 
oriflardir. Ularning xizmatlarida bo‘lib, suhbatlar qurdi va oxirat 
foydalarini oldi. Ulardan Tangri taoloning so‘zlarini eshitib, 
karomatlar ko‘rdi, mo‘’jizalarini mushohada etdi va suhbatlaridan 
rohatlanib, huzur qildi.